Βλέποντας το σινεμά του νου
Η αυτοσυγκέντρωση, η μαθητεία, η γιογκική μαθητεία, άλλες μέθοδοι με ψαλμούς των μάντρα - όλα αυτά ενισχύουν το νου σου και τον κάνουν ισχυρότερο, ικανό να χρησιμοποιεί τις δυνάμεις που βρίσκονται στο υποσυνείδητό σου, στο ασυνείδητό σου, στο συλλογικό σου ασυνείδητο. Αν δεν έχεις επίγνωση - και δεν έχεις επίγνωση - είναι σαν να δίνει κάποιος ένα σπαθί, ένα γυμνό σπαθί, σε ένα παιδί να παίξει. ΄Η τον εαυτό του θα τραυματίσει ή θα σκοτώσει κάποιον, πάντως σίγουρα κάτι λάθος θα συμβεί. Δεν μπορείς να διανοηθείς ότι θα συμβεί κάτι καλό μέσα από τούτο.
Να θυμάσαι, η αυτοσυγκέντρωση δεν είναι διαλογισμός, διότι η αυτοσυγκέντρωση είναι ένα είδος πειθαρχίας τού νου, ενώ διαλογισμός σημαίνει ότι βάζεις το νου στην άκρη.
Μάλιστα, η αγγλική λέξη meditation (διαλογισμός) δεν είναι η σωστή λέξη, γιατί στη Δύση δεν συνέβη ποτέ κάτι σαν τον διαλογισμό. Η σανσκριτική λέξη είναι ντυάνα. Το ίδιο πρόβλημα υπήρξε όταν πήγαν στην Κίνα οι βουδιστές μοναχοί΄ δεν μπόρεσαν να βρουν τη σωστή λέξη για να μεταφράσουν το ντυάνα στα κινέζικα, έγραψαν λοιπόν ντυάνα, το οποίο στους Κινέζους ακουγόταν σαν ζάνα. Από εκεί και το ιαπωνικό Ζεν΄ πρόκειται για μετασχηματισμό τής λέξης ντυάνα.
Η λέξη διαλογισμός δίνει και πάλι λάθος ιδέα, σαν να διαλογίζεσαι γύρω από κάποιο πράγμα - σαν να πρόκειται για μια δραστηριότητα, όχι και πολύ διαφορετική από την αυτοσυγκέντρωση. Συγκεντρώνεσαι σε κάτι, στοχάζεσαι κάτι, διαλογίζεσαι γύρω από κάτι, πάντως ασχολείσαι πάντα με κάτι. Ντυάνα σημαίνει να αφήσεις κάθε αντικείμενο, να αφήσεις οτιδήποτε πάνω στο οποίο μπορείς να συγκεντρωθείς, να στοχαστείς, να διαλογιστείς΄ να αφήσεις τα πάντα. Δεν απομένει τίποτε - μόνον εκείνος ο οποίος συγκεντρωνόταν, μόνον εκείνος ο οποίος στοχαζόταν.
Εκείνη η καθαρή επίγνωση είναι το ντυάνα.
Δεν υπάρχει σωστή λέξη στα αγγλικά, πρέπει λοιπόν να καταλάβεις ότι χρησιμοποιούμε τη λέξη ΄΄meditation΄΄ (΄΄διαλογισμός΄΄) στη θέση τού ντυάνα.
Ντυάνα σημαίνει μια κατάσταση ύπαρξης όπου δεν υπάρχει καμιά σκέψη, κανένα αντικείμενο, κανένα όνειρο, καμιά επιθυμία, κανένα πράγμα - μόνο άδειος χώρος. Μέσα σε κείνο τον άδειο χώρο καταλήγεις να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Ανακαλύπτεις την αλήθεια. Ανακαλύπτεις την υποκειμενικότητά σου. Πρόκειται για την τέλεια σιωπή.
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για να βάλεις στην άκρη το νου σου, όπως ακριβώς υπάρχουν μέθοδοι για να πειθαρχήσεις το νου σου. Αλλά στη Δύση, κι ακόμη πιο πολύ στην Αμερική. . . γιατί αν είναι κακή η Δύση, η Αμερική αποτελεί το χειρότερο μέρος της. Έχω εξετάσει τα αμερικανικά βιβλία - όχι πρόσφατα΄ εδώ και τέσσερα χρόνια δεν έχω αγγίξει βιβλίο - και όλα τα βιβλία που είναι μπεστ σέλερ στην Αμερική έχουν κατά κάποιο τρόπο σχέση με το πώς θα αυξήσεις τη δύναμη της θέλησής σου, πώς θα επηρεάζεις τους ανθρώπους και θα κερδίζεις φίλους, πώς θα γίνεις πλούσιος, ο νους πάνω από την ύλη.. . πάντως όλα μιλούν για την πειθάρχηση τού νου.
Ασφαλώς, αν πειθαρχήσεις το νου, θα είσαι καλύτερος ανταγωνιστής΄ μπορείς να ικανοποιήσεις τη φιλοδοξία σου πιο εύκολα. Μπορείς να χειραγωγείς τους ανθρώπους πιο εύκολα. Μπορείς να εκμεταλλεύεσαι τους ανθρώπους πιο εύκολα΄ μπορείς να χρησιμοποιήσεις τους άλλους ως μέσο για το δικό σου σκοπό. Ο Φρίντριχ Νίτσε έχει γράψει ένα βιβλίο, Θέληση για εξουσία. Πρόκειται για την ίδια την ουσία τής όλης δυτικής προσπάθειας: θέληση για εξουσία. Η θέληση για εξουσία απαιτεί να έχεις πρώτα θέληση και η θέληση είναι μια άλλη λέξη για την πειθαρχία του νου σου, την αποκρυστάλλωση.
Όχι, αυτές οι μέθοδοι δεν ωφελούν. Χρειάζεται να μάθεις μεθόδους για να βάλεις το νου στην άκρη. Ήδη είναι πάρα πολύ ισχυρός΄ μην τον κάνεις πιο ισχυρό, γιατί έτσι θρέφεις τον εχθρό σου. Είναι ήδη αποκρυσταλλωμένος. Το σχολείο σου, το κολέγιό σου, το πανεπιστήμιό σου, όλα τους ήδη αυτό κάνουν.
Είναι πολύ δύσκολο να εκπαιδεύσεις το νου να συγκεντρώνεται, γιατί επαναστατεί συνέχεια, πέφτει συνέχεια πίσω στις παλιές του συνήθειες. Τον ξαναφέρνεις πίσω κι εκείνος δραπετεύει. Τον φέρνεις και πάλι στο θέμα στο οποίο συγκεντρωνόσουν και ξαφνικά βλέπεις ότι σκέφτεσαι κάτι άλλο΄ έχεις ξεχάσει πάνω σε τι συγκεντρωνόσουν. Δεν είναι εύκολη δουλειά. Είναι όμως πολύ απλό πράγμα να τον βάλεις στην άκρη. . . δεν είναι καθόλου δύσκολο. Το μόνο που χρειάζεται να κάνεις είναι να παρατηρείς.
Ό,τι κι αν συμβαίνει μέσα στο νου σου, μην επεμβαίνεις, μην προσπαθείς να το σταματήσεις. Μην κάνεις τίποτε, γιατί ό,τι κι αν κάνεις θα μετατραπεί σε πειθαρχία. Έτσι λοιπόν μην κάνεις τίποτε. Απλώς παρατήρησε. Η παρατήρηση δεν αποτελεί πράξη. Όπως ακριβώς παρατηρείς το ηλιοβασίλεμα ή τα σύννεφα στον ουρανό ή τους ανθρώπους που περνούν από το δρόμο, παρατήρησε την κυκλοφορία των σκέψεων και των ονείρων, τους εφιάλτες – σχετικά, άσχετα, συνεπή, ασυνεπή, όλα όσα γίνονται. Και πρόκειται πάντα για ώρα αιχμής. Εσύ απλώς παρατήρησε΄ στάσου στην άκρη αμέτοχος.
Παρατήρησε. Δεν είναι δική σου δουλειά: αν περνάει η απληστία, άσε την να περάσει΄ αν προσπερνάει ο θυμός, άσε τον να περνάει. Ποιος είσαι εσύ που θα επέμβεις; Γιατί ταυτίζεσαι τόσο πολύ με το νου σου; Γιατί αρχίζεις να σκέφτεσαι, ΄΄Είμαι άπληστος. . .είμαι θυμωμένος΄΄; Υπάρχει απλώς μια σκέψη θυμού που προσπερνάει. Άσε την να περάσει΄ εσύ απλώς παρατήρησε.
Αυτή η απλή μέθοδος τής παρατήρησης τού νου, το ότι δεν έχεις καμιά σχέση μαζί του… Οι περισσότερες σκέψεις του δεν είναι δικές σου αλλά από τους γονείς σου, από τους δασκάλους σου, από τους φίλους σου, τα βιβλία, τις ταινίες, την τηλεόραση, τις εφημερίδες. Μέτρα πόσες σκέψεις είναι δικές σου και θα εκπλαγείς που ούτε μια σκέψη δεν είναι δική σου. Είναι όλες από άλλες πηγές, είναι όλες δανεισμένες – είτε τις πέταξαν πάνω σου οι άλλοι είτε τις πέταξες με κουτό τρόπο πάνω σου ο ίδιος, πάντως τίποτα δεν είναι δικό σου.
Ο νους βρίσκεται εκεί, λειτουργώντας σαν κομπιούτερ΄ πράγματι είναι ένα βιοκομπιούτερ. Δεν ταυτίζεσαι με το κομπιούτερ. Αν θερμανθεί το κομπιούτερ, δεν θερμαίνεσαι κι εσύ. Αν θυμώσει το κομπιούτερ κι αρχίσει να κάνει σήματα με βρισιές, εσύ δεν θα ανησυχήσεις. Θα κοιτάξεις να δεις τι δεν πάει καλά, πού δεν έχει πάει κάτι καλά. Αλλά θα μένεις αποστασιοποιημένος.
Είναι ένα μικρό κόλπο. . . Δεν μπορώ καν να το ονομάσω μέθοδο, γιατί αυτό το κάνει και βαραίνει΄ το ονομάζω κόλπο. Κάνοντάς το απλώς, μπορείς ξαφνικά μια μέρα και το κάνεις. Θα αποτύχεις πολλές φορές΄ δεν είναι κάτι για το οποίο να ανησυχήσεις… δεν χάθηκε τίποτα, είναι κάτι το φυσικό. Κάνοντάς το όμως, κάποια μέρα συμβαίνει. Κι όταν έχει συμβεί, όταν έχεις γίνει έστω και μια στιγμή ο παρατηρητής, ξέρεις τώρα πώς να γίνεις παρατηρητής - ένας παρατηρητής πάνω στους λόφους, πέρα μακριά. Ολόκληρος ο νους βρίσκεται εκεί κάτω στη σκοτεινή κοιλάδα κι εσύ δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα γι΄αυτόν.
Το πιο παράξενο πράγμα σε σχέση με το νου είναι: αν γίνεις παρατηρητής, αρχίζει να εξαφανίζεται. Όπως ακριβώς το φως διαλύει το σκοτάδι, η παρατηρητικότητα διαλύει το νου, τις σκέψεις του, όλη του τη συνοδεία.
Έτσι λοιπόν ο διαλογισμός είναι απλώς παρατηρητικότητα, επίγνωση. Και αυτό αποκαλύπτει΄ δεν έχει καμιά σχέση με επινοήσεις. Δεν επινοεί τίποτε΄ ανακαλύπτει απλώς ό,τι βρίσκεται εκεί. Και τι βρίσκεται εκεί; Εισέρχεσαι και βρίσκεις άπειρο άδειο χώρο, τόσο τρομερά όμορφο, τόσο σιωπηλό, τόσο γεμάτο φως, τόσο ευωδιαστό. Έχεις εισέλθει στο βασίλειο του Θεού. Με τα δικά μου λόγια, έχεις εισέλθει στη θεϊκότητα.
Όταν έχεις πια βρεθεί σε αυτόν το χώρο, έρχεσαι έξω και είσαι ένα τελείως καινούργιο άτομο, ένας καινούργιος άνθρωπος. Έχεις τώρα το πρωταρχικό σου πρόσωπο. Έχουν εξαφανιστεί όλες οι μάσκες. Θα ζεις μέσα στον ίδιο κόσμο, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Θα βρίσκεσαι ανάμεσα στους ίδιους ανθρώπους, αλλά όχι με την ίδια στάση και με την ίδια προσέγγιση. Θα ζεις όπως ο λωτός μέσα στο νερό: είναι μέσα στο νερό, αλλά εντελώς ανέγγιχτος από το νερό.
Osho, From Unconsciousness to Consciousness, Ομιλία #19
Για να συνεχίσεις την ανάγνωση στα αγγλικά, κάνε κλικ εδώ
