Επαναπροσδιορισμός της λιτότητας
Οι μαζοχιστές έχουν μετατρέψει την λιτότητα σε αυτοβασανισμό. Νομίζουν ότι όσο πιο πολύ βασανίζεις το σώμα σου τόσο πιο πνευματικός γίνεσαι. Ο βασανισμός του σώματος αποτελεί τον τρόπο για να γίνεις πνευματικός άνθρωπος: αυτό καταλαβαίνει ο μαζοχιστής.
Ο βασανισμός του σώματος δεν αποτελεί τον τρόπο΄ ο βασανισμός είναι κάτι το βίαιο. Είτε τους άλλους βασανίζεις είτε τον εαυτό σου, είναι κάτι το βίαιο΄ και η βία δεν γίνεται ποτέ να είναι θρησκευτική. Ποια η διαφορά ανάμεσα στο βασανισμό τού σώματος κάποιου άλλου και τον βασανισμό του δικού σου σώματος; Ποια η διαφορά; Το σώμα είναι ΄΄ο άλλος.΄΄ Ακόμη και το δικό σου σώμα είναι ο άλλος. Το δικό σου σώμα βρίσκεται λίγο πιο κοντά και το σώμα του άλλου βρίσκεται λίγο πιο μακριά, αυτό είναι όλο. Επειδή βρίσκεται πιο κοντά το δικό σου, είναι πιο πιθανό να γίνει θύμα της βίας σου΄ μπορείς να το βασανίσεις. Και επί χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι βασανίζουν το σώμα τους με τη λάθος ιδέα ότι αυτό αποτελεί το δρόμο προς το θεϊκό στοιχείο.
Κατ΄αρχάς, γιατί σου έχει δώσει σώμα η ύπαρξη; Δεν σε έχει προμηθεύσει με σύνεργα για να βασανίζεις το σώμα σου. Αντίθετα μάλλον, σε έχει προμηθεύσει με αντίληψη, με ευαισθησία, με αισθήσεις - για να το απολαμβάνεις, όχι να το βασανίζεις. Σε έχει κάνει τόσο ευαίσθητο, επειδή μέσω της ευαισθησίας αναπτύσσεται η επίγνωση. Αν βασανίζεις το σώμα σου, θα γίνεις όλο και πιο αναίσθητος. Αν ξαπλώνεις πάνω σε ένα κρεβάτι από αγκάθια, θα γίνεις σιγά-σιγά αναίσθητος. Θα χρειαστεί να γίνει αναίσθητο το σώμα, αλλιώς πώς θα ανέχεσαι συνεχώς τα αγκάθια; Το σώμα θα γίνει νεκρό κατά κάποιο τρόπο΄ θα χάσει την ευαισθησία του. Αν στέκεις όρθιος στον καυτό ήλιο συνέχεια, το σώμα για να προστατεύσει τον εαυτό του θα γίνει αναίσθητο. Αν κάθεσαι γυμνός στα Ιμαλάια ενώ πέφτει χιόνι και όλη η οροσειρά είναι σκεπασμένη από χιόνι, σιγά-σιγά το σώμα θα χάσει την ευαισθησία του ως προς το κρύο. Θα γίνει ένα σώμα νεκρό.
Με ένα νεκρό σώμα, πώς γίνεται να αισθάνεσαι την ευλογία της ύπαρξης; Πώς γίνεται να αισθάνεσαι τη συνεχή βροχή από ευλογίες που συμβαίνει την κάθε μια στιγμή; Η ύπαρξη ρίχνει συνεχώς βροχή επάνω σου εκατομμύρια ευλογίες΄ δεν μπορείς καν να τις μετρήσεις.
Στην πραγματικότητα, χρειάζεσαι περισσότερη ευαισθησία για να γίνεις θρησκευόμενος άνθρωπος, όχι λιγότερη, γιατί όσο πιο ευαίσθητος είσαι, τόσο πιο πολύ θα μπορείς να βλέπεις παντού το θεϊκό στοιχείο. Η ευαισθησία θα γινόταν το μάτι, η διείσδυση. Όταν γίνεις τελείως ευαίσθητος, κάθε μικρό αεράκι σε αγγίζει και σου δίνει το μήνυμα κι ακόμη κι ένα κοινό φύλλο που τρέμει στον άνεμο γίνεται ένα τεράστιο φαινόμενο λόγω της ευαισθησίας σου. Κοιτάζεις ένα κοινό βότσαλο και γίνεται εκείνο ένα διαμάντι κοχινούρ. Εξαρτάται αυτό από την ευαισθησία σου.
Η ζωή είναι περισσότερη αν είσαι πιο ευαίσθητος΄ η ζωή είναι λιγότερη αν είσαι λιγότερο ευαίσθητος. Αν έχεις ένα τελείως ξύλινο σώμα χωρίς καμιά ευαισθησία, η ζωή είναι μηδενική, η ζωή δεν υπάρχει πλέον΄ βρίσκεσαι ήδη μέσα στον τάφο σου. Οι μαζοχιστές το έχουν κάνει αυτό. Η σάντανα έχει μεταβληθεί σε προσπάθεια νέκρωσης του σώματος και της ευαισθησίας.
Κατ΄εμένα, ο σωστός τρόπος είναι το ακριβώς αντίθετο.
Λιτότητα δεν σημαίνει βασανιστήρια΄ λιτότητα σημαίνει μια ζωή απλή, μια ζωή λιτή. Γιατί μια ζωή απλή; Γιατί όχι μια πολύ περίπλοκη ζωή; Διότι, όσο πιο περίπλοκη είναι η ζωή, θα είσαι και πάλι όλο και πιο λίγο ευαίσθητος. Ο πλούσιος άνθρωπος είναι λιγότερο ευαίσθητος από τον φτωχό άνθρωπο, γιατί η όλη του προσπάθεια να συσσωρεύει πλούτη τον έχει κάνει αναίσθητο. Χρειάζεται να είσαι αναίσθητος αν θέλεις να συσσωρεύεις πλούτη. Χρειάζεται να είσαι εντελώς σαν δολοφόνος και να μη νοιάζεσαι για το τι συμβαίνει στους άλλους. Συσσωρεύεις συνέχεια θησαυρούς και οι άλλοι πεθαίνουν. Γίνεσαι συνέχεια όλο και πιο πλούσιος και οι άλλοι χάνουν με τούτο την ίδια τους τη ζωή. Ο πλούσιος χρειάζεται να είναι αναίσθητος, αλλιώς δεν μπορεί να είναι πλούσιος. Πώς θα εκμεταλλεύεται; Θα είναι αδύνατο.
Υπάρχουν δυο τρόποι να σκοτώσεις το σώμα σου. Ο ένας είναι ο τρόπος του μαζοχιστή που το βασανίζει΄ ο άλλος είναι ο τρόπος του πλούσιου ανθρώπου που συσσωρεύει πλούτη και σκουπίδια. Σιγά-σιγά όλα τα σκουπίδια που συσσωρεύει γίνονται εμπόδιο και δεν μπορεί να μετακινηθεί ο ίδιος, δεν μπορεί να δει, δεν μπορεί να ακούσει, δεν μπορεί να γευθεί, δεν μπορεί να μυρίσει. Λιτή ζωή σημαίνει ζωή όχι περίπλοκη, απλή. Δεν πρόκειται για καλλιέργεια της φτώχιας, να το θυμάσαι, γιατί αν καλλιεργείς τη φτώχια μέσω προσπάθειας, τότε και πάλι η ίδια η καλλιέργεια θα σε νεκρώσει.
Απλή ζωή σημαίνει ζωή με βαθιά κατανόηση, όχι με καλλιέργεια. Δεν πρόκειται για άσκηση προκειμένου να γίνεις φτωχός. Μπορείς να ασκηθείς στο να είσαι φτωχός, αλλά μέσω της άσκησης θα σκληρύνουν οι αισθήσεις σου. Η άσκηση σε οποιοδήποτε πράγμα σε κάνει σκληρό΄ χάνεται η απαλότητα, χάνεται η ευλυγισία. Δεν είσαι πια τότε ευλύγιστος σαν τα παιδιά. Γίνεσαι τότε άκαμπτος σαν τους γέρους. Ο Λάο Τσου λέει, ΄΄Η ακαμψία είναι θάνατος, η ευλυγισία είναι ζωή.΄΄ Η απλή ζωή δεν είναι μια καλλιεργημένη, φτωχή ζωή. Μην βάζεις ως στόχο σου τη φτώχια και μην προσπαθείς να την καλλιεργήσεις.
Κατάλαβε απλώς ότι όσο πιο ελεύθερα από βάρος είναι το σώμα και ο νους σου, τόσο πιο πολύ διεισδύεις μέσα στην ύπαρξη. Χωρίς βάρη, μπορείς να επικοινωνήσεις απευθείας με την πραγματικότητα΄ με βάρη, δεν μπορείς να προσέλθεις.
Όταν λέει ο Παταντζάλι λιτότητα, εννοεί, ΄΄Να είσαι απλός, να μην την καλλιεργείς΄΄... διότι η καλλιεργημένη απλότητα δεν αποτελεί απλότητα. Πώς γίνεται να είναι απλή η καλλιεργημένη απλότητα; Είναι πολύ περίπλοκη΄ προσπαθούσες, υπολόγιζες, καλλιεργούσες.
Τη λιτότητα δεν μπορείς να την ασκείς. Χρειάζεται απλώς να κοιτάξεις τη ζωή και να δεις ότι όσο πιο περίπλοκος γίνεσαι, τόσο πιο λίγο γίνεσαι ευαίσθητος. Κι όσο πιο λίγο είσαι ευαίσθητος, τόσο πιο μακριά βρίσκεσαι από την ύπαρξη. Όσο πιο ευαίσθητος γίνεσαι, τόσο πιο πολύ πλησιάζεις. Έρχεται μια μέρα που είσαι ευαίσθητος έως τις ρίζες της ύπαρξής σου΄ ξαφνικά δεν υπάρχεις πια, είσαι απλώς ένα είδος αισθαντικότητας, ευαισθησίας. Δεν υπάρχεις πια, είσαι απλώς ένα είδος επίγνωσης. Τότε τα πάντα είναι όμορφα, τα πάντα είναι ζωντανά΄ τίποτε δεν είναι νεκρό. Τα πάντα είναι συνειδητά΄ τίποτε δεν είναι ζωντανό, τίποτε δεν είναι νεκρό. Τα πάντα είναι συνειδητά, τίποτε δεν είναι ασυνείδητο.
Με την ευαισθησία σου, ο κόσμος αλλάζει. Την τελευταία στιγμή, όταν η ευαισθησία φτάνει στην ολοκληρωτική, στην υπέρτατη κορύφωσή της, ο κόσμος εξαφανίζεται΄ υπάρχει το θεϊκό στοιχείο. Δεν χρειάζεται πράγματι να βρεις το θεϊκό στοιχείο΄ χρειάζεται να βρεις την ευαισθησία. Να είσαι ευαίσθητος τόσο ολικά που να μην αφήνεις τίποτε απέξω, να μην συγκρατείσαι από πουθενά΄ και ξαφνικά, βρίσκεται εκεί το θεϊκό στοιχείο. Πάντοτε εκεί βρισκόταν΄ απλώς δεν ήσουν ευαίσθητος.
Κατ΄εμένα, λιτότητα είναι μια ζωή απλή, μια ζωή με αντίληψη. Δεν χρειάζεται να μετακομίσεις σε ένα καλύβι, δεν χρειάζεται να κυκλοφορείς γυμνός. Μπορείς να ζεις με απλότητα μέσα στη ζωή, με αντίληψη. Η φτώχια δεν θα σε βοηθήσει, θα σε βοηθήσει όμως η αντίληψη. Μπορείς να επιβάλλεις αναγκαστικά τη φτώχια πάνω σου, μπορείς να γίνεις βρώμικος, όμως αυτό δεν θα σε βοηθήσει.
Γίνε πιο ευαίσθητος, γίνε πιο λιτός. Κι όταν λέω γίνε, δεν εννοώ να το εφαρμόσεις, εννοώ να το καταλάβεις. Προσπάθησε να δεις ότι όποτε είσαι απλός, τα πράγματα πάνε πολύ καλά. Όποτε είσαι περίπλοκος, τα πράγματα γίνονται προβληματικά΄ δημιουργείς πιο πολλά αινίγματα που πρέπει να λυθούν και τα πάντα μπλέκονται, γίνονται χάλια.
Ζήσε ζωή απλή, με τις ανάγκες να καλύπτονται, δίχως τρελές επιθυμίες. Χρειάζεσαι τροφή, χρειάζεσαι ένδυση, χρειάζεσαι κάποια στέγη - αυτό είναι όλο. Χρειάζεσαι κάποιον να αγαπάς΄ χρειάζεσαι κάποιον να σε αγαπάει. Αγάπη, τροφή, στέγη - είναι απλό.
Τι πρόβλημα έχει ο άνθρωπος; Το πρόβλημα είναι πως νομίζει ότι, προκειμένου να απολαμβάνει, πρέπει να καλύπτονται πρώτα κάποιοι όροι΄ αυτό είναι το πρόβλημα. Για να απολαμβάνεις τη ζωή δεν χρειάζεται να καλύπτεται κανένας όρος΄ πρόκειται για μια πρόσκληση δίχως όρους. Αλλά ο άνθρωπος νομίζει ότι πρέπει πρώτα να καλυφθούν κάποιοι όροι. Μόνο τότε μπορεί να απολαύσει τη ζωή. Αυτός είναι ο περίπλοκος νους.
Ο απλός νους αισθάνεται ότι πρέπει κανείς να απολαμβάνει ό,τι είναι διαθέσιμο. Απόλαυσέ το! Δεν χρειάζεται να καλύπτεται κανένας όρος. Κι όσο πιο πολύ απολαμβάνεις τούτη τη στιγμή, τόσο πιο ικανός γίνεσαι να απολαύσεις και την επόμενη. Αυξάνεται η ικανότητα΄ όσο πιο μεγάλη γίνεται, τόσο πιο ψηλά ανεβαίνει - είναι άπειρη. Κι όταν φτάνεις στο άπειρο της απόλαυσης, αυτό ακριβώς είναι ο Θεός. Ο Θεός δεν είναι κάποιο πρόσωπο που κάθεται κάπου και σε περιμένει. Θα πρέπει να έχει πλήξει τώρα πια, να σε περιμένει συνεχώς. Θα έχει αυτοκτονήσει, αν έχει τα λογικά του... περιμένοντάς σε.
Ο Θεός δεν είναι κάποιο πρόσωπο. Δεν είναι κάποιος στόχος, είναι ένας τρόπος απόλαυσης της ζωής ακριβώς εδώ και τώρα. Ο Θεός είναι η στάση σου να είσαι ευδαίμων χωρίς κανένα απολύτως λόγο. Εσύ είσαι δυστυχισμένος χωρίς κανένα απολύτως λόγο΄ αυτός είναι ο περίπλοκος νους.
Ο λιτός άνθρωπος γνωρίζει τελικά ότι η ευτυχία αποτελεί τη φύση της ζωής. Δεν χρειάζεται να έχεις κάποιες αιτίες για να είσαι ευτυχισμένος. Μπορείς απλώς να είσαι ευτυχισμένος επειδή ακριβώς είσαι ζωντανός! Η ζωή είναι ευτυχία, η ζωή είναι ευδαιμονία΄ αυτό όμως είναι δυνατό μόνο για τον λιτό άνθρωπο. Ο άνθρωπος που συσσωρεύει διάφορα πράγματα νομίζει πάντα ότι λόγω των πραγμάτων αυτών θα είναι ευτυχισμένος. Τα πλούτη δεν αποτελούν το πρόβλημα΄ η στάση του ανθρώπου που προσπαθεί να βρει πλούτη είναι το πρόβλημα. Η στάση του είναι: αν δεν έχω όλα αυτά τα πράγματα, δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος. Ο άνθρωπος αυτός θα μένει πάντα δυστυχισμένος. Ο λιτός άνθρωπος γνωρίζει τελικά ότι η ζωή είναι τόσο απλή που με ό,τι κι αν έχει μπορεί να είναι ευτυχισμένος. Δεν χρειάζεται να αναβάλλει για κάτι άλλο.
Η λιτότητα θα σημαίνει τότε: περιορίσου στις ανάγκες σου.
Οι επιθυμίες είναι τρελό πράγμα, οι ανάγκες είναι φυσικές. Τροφή, στέγη, αγάπη΄ κατέβασε όλη σου την ζωτική ενέργεια στο επίπεδο των αναγκών και τότε θα είσαι ευτυχισμένος. Κι ο ευτυχισμένος άνθρωπος δεν μπορεί παρά να είναι θρησκευόμενος΄ κι ο δυστυχισμένος άνθρωπος δεν μπορεί παρά να είναι άθρησκος. Μπορεί να προσεύχεται, μπορεί να πηγαίνει στο ναό και στο τζαμί΄ δεν έχει σημασία. Πώς γίνεται να προσεύχεται ο δυστυχισμένος άνθρωπος; Η προσευχή του θα περιέχει κάποια βαθιά διαμαρτυρία, κάποιο παράπονο. Θα πρόκειται κατά βάθος για γκρίνια. Η προσευχή είναι ευγνωμοσύνη, όχι διαμαρτυρία.
Να θυμάσαι λοιπόν, όσο πιο πολύ προσανατολίζεσαι στην ιδιοκτησία, τόσο πιο λίγο θα είσαι ευτυχισμένος. Όσο πιο λίγο είσαι ευτυχισμένος, τόσο πιο μακριά θα βρίσκεσαι από το θεϊκό στοιχείο, από την προσευχητικότητα, από την ευγνωμοσύνη.
Να είσαι λιτός. Να ζεις με τα αναγκαία και να ξεχάσεις τις επιθυμίες. Πρόκειται για φαντασίες του νου, κυματάκια στη λίμνη. Σε αναστατώνουν απλώς, δεν μπορεί να σε οδηγήσουν ποτέ σε κάποια ικανοποίηση.
Osho, The Alchemy of Yoga, Ομιλία #1
Για να συνεχίσεις την ανάγνωση στα αγγλικά, κάνε κλικ εδώ
