Η ανάγκη για χαοτικές μεθόδους
Οι παραδοσιακές μέθοδοι είναι συστηματικές, γιατί ήταν διαφορετικοί οι άνθρωποι των παλιότερων εποχών, για τους οποίους και είχαν δημιουργηθεί. Ο σύγχρονος άνθρωπος αποτελεί ένα πολύ καινούργιο φαινόμενο. Καμιά παραδοσιακή μέθοδος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί έτσι ακριβώς όπως είναι, διότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει ξαναϋπάρξει ποτέ πριν. Έτσι λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο, όλες οι παραδοσιακές μέθοδοι έχουν χάσει το νόημά τους.
Για παράδειγμα, το σώμα έχει αλλάξει πάρα πολύ. Δεν είναι το ίδιο φυσικό τώρα όσο ήταν την εποχή που ο Παταντζάλι ανέπτυξε το δικό του σύστημα τής Γιόγκα. Είναι τελείως διαφορετικό. Περιέχει τόσα πολλά χημικά που δεν μπορεί να το ωφελήσει καμιά παραδοσιακή μέθοδος.
Στο παρελθόν δεν επέτρεπαν στους χάθα γιόγκι να παίρνουν φάρμακα, δεν το επέτρεπαν καθόλου, διότι οι χημικές αλλαγές όχι μόνο κάνουν τις μεθόδους δύσκολες, αλλά και βλαβερές. Όμως η όλη ατμόσφαιρα είναι τεχνητή τώρα: ο αέρας, το νερό, η κοινωνία, οι συνθήκες ζωής. Τίποτε δεν είναι φυσικό. Γεννιέσαι μέσα σε τεχνητές συνθήκες΄ αναπτύσσεσαι μέσα σε αυτές. Έτσι, οι παραδοσιακές μέθοδοι θα αποδειχτούν βλαβερές σήμερα. Θα χρειαστεί να αλλάξουν σύμφωνα με τη σύγχρονη κατάσταση.
Άλλο ένα πράγμα: έχει αλλάξει βασικά η ποιότητα τού νου. Την εποχή του Παταντζάλι, το κέντρο της ανθρώπινης προσωπικότητας δεν ήταν ο εγκέφαλος΄ ήταν η καρδιά. Πριν από τούτο, δεν ήταν ούτε καν η καρδιά. Βρισκόταν ακόμη πιο χαμηλά, κοντά στον αφαλό. Η Χάθα Γιόγκα ανέπτυξε μεθόδους που ήταν χρήσιμες, που είχαν νόημα για ανθρώπους των οποίων το κέντρο της προσωπικότητας ήταν ο αφαλός. Έπειτα η καρδιά έγινε το κέντρο. Μόνο τότε μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί η Μπάκτι Γιόγκα. Η Μπάκτι Γιόγκα αναπτύχθηκε κατά τον Μεσαίωνα, διότι τότε ακριβώς άλλαξε το κέντρο τής προσωπικότητας από τον αφαλό στην καρδιά.
Η μέθοδος πρέπει να αλλάζει ανάλογα με τον άνθρωπο στον οποίο εφαρμόζεται. Τώρα, ακόμη κι η Μπάκτι Γιόγκα δεν έχει νόημα. Το κέντρο έχει πάει ακόμη πιο μακριά από τον αφαλό. Τώρα το κέντρο είναι ο εγκέφαλος. Γι΄αυτό και αρέσουν διδασκαλίες όπως αυτές του Κρισναμούρτι. Δεν χρειάζεται καμιά μέθοδος, δεν χρειάζεται καμιά τεχνική - μόνο κατανόηση. Αν όμως πρόκειται απλώς για κατανόηση λεκτική, διανοητική, δεν αλλάζει τίποτε, δεν μεταμορφώνεται τίποτα. Μετατρέπεται και πάλι σε συσσώρευση γνώσεων.
Χρησιμοποιώ χαοτικές και όχι συστηματικές μεθόδους, διότι η χαοτική μέθοδος βοηθά πολύ στην ώθηση τού κέντρου από τον εγκέφαλο προς τα κάτω. Το κέντρο δεν μπορεί να ωθηθεί προς τα κάτω μέσω κάποιας συστηματικής μεθόδου, διότι η συστηματοποίηση είναι δουλειά του εγκεφάλου. Μέσω μιας συστηματικής μεθόδου, ο εγκέφαλος θα δυναμώσει΄ θα του προστεθεί κι άλλη ενέργεια.
Μέσω των χαοτικών μεθόδων ο εγκέφαλος μηδενίζεται. Δεν έχει κάτι να κάνει. Η μέθοδος είναι τόσο χαοτική που το κέντρο ωθείται αυτόματα από τον εγκέφαλο προς την καρδιά. Αν κάνεις τη μέθοδό μου του Δυναμικού Διαλογισμού με ζωηρό τρόπο, όχι με σύστημα αλλά χαοτικά, το κέντρο σου μεταφέρεται στην καρδιά. Υπάρχει μετά μια κάθαρση. Η κάθαρση είναι αναγκαία, γιατί η καρδιά σου είναι πολύ καταπιεσμένη λόγω του εγκεφάλου σου. Ο εγκέφαλός σου έχει καταλάβει ένα τόσο μεγάλο μέρος τής ύπαρξής σου που κυριαρχεί πάνω σου. Δεν υπάρχει χώρος για την καρδιά κι έτσι είναι καταπιεσμένες οι επιθυμίες της καρδιάς. Δεν έχεις γελάσει ποτέ με την καρδιά σου, δεν έχεις ζήσει ποτέ με την καρδιά σου, δεν έχεις κάνει ποτέ τίποτε με την καρδιά σου. Παρεμβαίνει πάντα ο εγκέφαλος και συστηματοποιεί και κάνει τα πράγματα να είναι μαθηματικά κι η καρδιά καταπιέζεται.
Πρώτον λοιπόν, χρειάζεται μια χαοτική μέθοδος για να ωθήσει το κέντρο της συνειδητότητας από τον εγκέφαλο στην καρδιά.
Έπειτα χρειάζεται η κάθαρση για να ελαφρύνει η καρδιά, για να ρίξει έξω τα καταπιεσμένα πράγματα, για να γίνει η καρδιά ανοικτή. Αν γίνει ελαφριά κι απαλλαγμένη από βάρη η καρδιά, τότε το κέντρο της συνειδητότητας ωθείται ακόμη πιο κάτω΄ έρχεται στον αφαλό. Ο αφαλός είναι η πηγή της ζωντάνιας, η σπερματική πηγή από όπου προέρχονται τα πάντα: το σώμα κι ο νους και τα πάντα.
Χρησιμοποιώ αυτή τη χαοτική μέθοδο με πλήρη πρόθεση. Η συστηματική μεθοδολογία δεν βοηθάει τώρα, διότι ο εγκέφαλος θα τη χρησιμοποιήσει ως δικό του όργανο. Ούτε μπορεί απλώς ο ψαλμός των μπατζάν να βοηθήσει τώρα, διότι η καρδιά φέρει τόσο βάρος που δεν μπορεί να ανθίσει και να ψέλνει αληθινά. Ο ψαλμός μπορεί μόνο να γίνει ένα είδος απόδρασης για εκείνη΄ η προσευχή μπορεί να είναι μόνο ένα είδος απόδρασης. Η καρδιά δεν μπορεί να ανθίσει σε προσευχή, γιατί είναι υπερβολικά φορτωμένη με καταπιεσμένα πράγματα. Δεν έχω δει ούτε ένα άνθρωπο που να μπορεί να εισέλθει βαθιά σε αυθεντική προσευχή. Είναι αδύνατο να υπάρξει προσευχή, επειδή έχει γίνει αδύνατο να υπάρξει η αγάπη η ίδια.
Τη συνειδητότητα πρέπει να την ωθήσουμε προς τα κάτω, στην πηγή, στις ρίζες. Μόνο τότε υπάρχει η δυνατότητα της μεταμόρφωσης. Χρησιμοποιώ λοιπόν χαοτικές μεθόδους για να ωθήσω τη συνειδητότητα από τον εγκέφαλο προς τα κάτω.
Όποτε βρίσκεσαι σε χάος, ο εγκέφαλος σταματά να δουλεύει. Για παράδειγμα, αν οδηγείς ένα αυτοκίνητο και ξαφνικά τρέχει κάποιος μπροστά σου, αντιδράς τόσο αιφνίδια που δεν μπορεί να είναι έργο τού εγκεφάλου αυτό. Ο εγκέφαλος χρειάζεται χρόνο. Σκέφτεται τι να κάνει και τι να μην κάνει. Όποτε λοιπόν υπάρχει πιθανότητα ατυχήματος και πατάς το φρένο, αισθάνεσαι κάτι κοντά στον αφαλό σου, σαν να είναι η κοιλιά σου που αντιδρά. Η συνειδητότητά σου ωθείται στον αφαλό λόγω του ατυχήματος. Αν μπορούσες να υπολογίσεις από τα πριν το ατύχημα, ο εγκέφαλος θα μπορούσε να το χειριστεί΄ όταν όμως σου συμβαίνει ένα ατύχημα, συμβαίνει κάτι το άγνωστο. Παρατηρείς τότε ότι η συνειδητότητά σου έχει πάει στον αφαλό.
Αν ρωτήσεις έναν μοναχό τού Ζεν, ΄΄Από πού σκέφτεσαι;΄΄ βάζει τα χέρια του πάνω στην κοιλιά. Όταν ήρθαν σε επαφή οι Δυτικοί με Γιαπωνέζους μοναχούς για πρώτη φορά, δεν μπορούσαν να καταλάβουν. ΄΄Τι ανοησίες! Πώς γίνεται να σκέφτεσαι από την κοιλιά σου;΄΄
Έχει όμως σημασία η απάντηση τού Ζεν. Η συνειδητότητα μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε κέντρο του σώματος και το κέντρο που βρίσκεται πλησιέστερα στην πρωταρχική πηγή είναι ο αφαλός. Ο εγκέφαλος είναι πολύ μακριά από την πρωταρχική πηγή, κι έτσι, αν κινείται προς τα έξω η ενέργεια τής ζωής, κέντρο της συνειδητότητας θα γίνει ο εγκέφαλος. Κι αν κινείται προς τα μέσα η ενέργεια τής ζωής, τελικά θα γίνει ο αφαλός το κέντρο.
Οι χαοτικές μέθοδοι είναι αναγκαίες για να σπρώξουν την συνειδητότητα προς τις ρίζες της, διότι μόνο από τις ρίζες είναι δυνατή η μεταμόρφωση. Διαφορετικά θα χρησιμοποιείς συνεχώς λέξεις και δεν θα υπάρχει καμιά μεταμόρφωση. Δεν αρκεί να γνωρίζεις απλώς ποιο είναι το σωστό. Πρέπει να μεταμορφώσεις τις ρίζες΄ αλλιώς δεν θα αλλάξεις.
Όταν γνωρίζει το σωστό ένας άνθρωπος και δεν μπορεί να κάνει τίποτε γι΄αυτό, αποκτά διπλή ένταση. Καταλαβαίνει, αλλά δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Έχει σημασία η κατανόηση μόνον όταν προέρχεται από τον αφαλό, από τις ρίζες. Αν καταλαβαίνεις από τον εγκέφαλο, αυτό δεν σε μεταμορφώνει.
Το υπέρτατο στοιχείο δεν μπορείς να το γνωρίσεις μέσω του εγκεφάλου, γιατί όταν λειτουργείς μέσω του εγκεφάλου, βρίσκεσαι σε σύγκρουση με τις ρίζες από τις οποίες έχεις προέλθει. Το όλο σου πρόβλημα είναι ότι έχεις απομακρυνθεί από τον αφαλό. Προήλθες από τον αφαλό και θα πεθάνεις μέσω αυτού. Χρειάζεται να επιστρέψεις στις ρίζες. Είναι όμως δύσκολη, κοπιαστική η επιστροφή.
Η Κουνταλίνι Γιόγκα ασχολείται με την ενέργεια της ζωής και τη ροή της προς τα μέσα. Ασχολείται με τεχνικές που φέρνουν το σώμα και το νου σε σημείο τέτοιο που να είναι δυνατή η υπέρβαση. Έπειτα, όλα αλλάζουν. Το σώμα είναι διαφορετικό΄ ο νους είναι διαφορετικός΄ η ζωή είναι διαφορετική. Είναι σκέτη ζωή.
Η βοϊδάμαξα είναι χρήσιμη, δεν είναι όμως πλέον αναγκαία. Τώρα οδηγείς αυτοκίνητο, δεν μπορείς λοιπόν να χρησιμοποιήσεις την τεχνική που χρησιμοποιούσαν με τη βοϊδάμαξα. Ήταν χρήσιμη με τη βοϊδάμαξα, δεν έχει όμως νόημα με το αυτοκίνητο.
Οι παραδοσιακές μέθοδοι είναι ελκυστικές, επειδή είναι πανάρχαιες και πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν επιτύχει μαζί τους στο παρελθόν. Ίσως να έχουν χάσει το νόημά τους για μας, αλλά δεν ήταν έτσι για τον Βούδα, τον Μαχαβίρα, τον Παταντζάλι ή τον Κρίσνα. Είχαν νόημα, βοηθούσαν. Οι παλιές μέθοδοι ίσως να έχουν χάσει τώρα το νόημά τους, επειδή όμως ο Βούδας πέτυχε με αυτές, είναι ελκυστικές. Ο παραδοσιακός άνθρωπος αισθάνεται: ΄΄Αν πέτυχε ο Βούδας με αυτές τις μεθόδους, γιατί όχι κι εγώ;΄΄
Τώρα όμως βρισκόμαστε σε μια τελείως διαφορετική κατάσταση. Η όλη ατμόσφαιρα, η όλη νοό-σφαιρα, έχει αλλάξει. Κάθε μέθοδος αποτελεί οργανικό τμήμα μιας συγκεκριμένης κατάστασης, ενός συγκεκριμένου νου, ενός συγκεκριμένου ανθρώπου.
Το αντίθετο άκρο είναι αυτό του Κρισναμούρτι. Αρνείται όλες τις μεθόδους. Για να το κάνει όμως αυτό, χρειάζεται να αρνηθεί τον Βούδα. Πρόκειται για την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Αν αρνείσαι τις μεθόδους, τότε πρέπει να αρνηθείς τον Βούδα, κι αν δεν αρνείσαι τον Βούδα, τότε δεν μπορείς να αρνηθείς τις μεθόδους του.
Πρόκειται για τα άκρα. Τα άκρα είναι πάντοτε λάθος. Δεν μπορείς να αρνηθείς ένα ψεύτικο πράγμα παίρνοντας απέναντί του μια ακραία θέση, διότι το αντίθετο άκρο θα είναι κι εκείνο ψεύτικο. Η αλήθεια βρίσκεται πάντοτε ακριβώς στη μέση. Κατ΄εμένα λοιπόν, το γεγονός ότι δεν λειτουργούν οι παλιές μέθοδοι δεν σημαίνει ότι καμιά μέθοδος δεν είναι χρήσιμη. Σημαίνει απλώς ότι πρέπει να αλλάξουν οι μέθοδοι οι ίδιες.
Ακόμη και η μη μέθοδος είναι μια μέθοδος. Είναι δυνατό για κάποιον να αποτελεί μέθοδο μόνο η μη μέθοδος. Κάθε μέθοδος ισχύει μόνο σε σχέση με κάποιον συγκεκριμένο άνθρωπο΄ δεν είναι ποτέ γενική. Όταν γενικοποιούνται οι αλήθειες, γίνονται ψεύτικες. Όποτε λοιπόν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί κάτι ή να ειπωθεί κάτι, θα απευθύνεται πάντα σε κάποιον συγκεκριμένο άνθρωπο: στη δική του προσοχή, στο δικό του νου, σε κείνον και σε κανέναν άλλο.
Κι αυτό ακόμη έχει γίνει τώρα δύσκολο. Την παλιά εποχή, υπήρχε πάντα μια ατομική σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Ήταν προσωπική η σχέση και προσωπική η επικοινωνία. Σήμερα είναι πάντα απρόσωπη. Χρειάζεται κανείς να μιλά στο πλήθος κι έτσι να κάνει γενικεύσεις. Αλλά οι γενικευμένες αλήθειες γίνονται ψεύτικες. Κάποιο πράγμα έχει νόημα μόνο για το συγκεκριμένο άνθρωπο.
Όποιος μιλάει γενικά μπορεί να είναι συνεπής, τότε όμως η αλήθεια γίνεται ψεύτικη, γιατί κάθε φράση που είναι αληθινή είναι επόμενο να απευθύνεται σε έναν συγκεκριμένο άνθρωπο. Φυσικά, η αλήθεια είναι αιώνια - δεν είναι ποτέ καινούργια, ποτέ παλιά - η αλήθεια όμως είναι η πραγμάτωση, το τέλος. Τα μέσα πάντα έχουν ή δεν έχουν νόημα για ένα συγκεκριμένο άνθρωπο, ένα συγκεκριμένο νου, μια συγκεκριμένη στάση.
Όπως βλέπω την κατάσταση, ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αλλάξει τόσο πολύ που χρειάζεται νέες μεθόδους, νέες τεχνικές.
Οι χαοτικές μέθοδοι θα βοηθήσουν τον σύγχρονο νου, διότι ο σύγχρονος νους είναι κι ο ίδιος χαοτικός. Το χάος αυτό, αυτή η επαναστατικότητα τού σύγχρονου ανθρώπου είναι στην ουσία μια εξέγερση άλλων πραγμάτων: του σώματος εναντίον του νου κι εναντίον των καταπιέσεών του. Αν μιλήσουμε για τούτο με γιογκικούς όρους, μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για την εξέγερση τού κέντρου της καρδιάς και του κέντρου του αφαλού ενάντια στον εγκέφαλο.
Αυτά τα κέντρα είναι εναντίον του εγκεφάλου, διότι ο εγκέφαλος έχει μονοπωλήσει ολόκληρη την περιοχή της ανθρώπινης ψυχής. Αυτό δεν μπορεί να είναι πλέον ανεκτό. Γι΄αυτό και τα πανεπιστήμια έχουν γίνει κέντρα εξέγερσης. Δεν είναι κάτι το τυχαίο. Αν θεωρήσουμε όλη την κοινωνία ως ένα οργανικό σώμα, τότε το πανεπιστήμιο είναι το κεφάλι, ο εγκέφαλος.
Λόγω της επαναστατικότητάς του, ο σύγχρονος νους είναι επόμενο να είναι επιρρεπής προς τις χαλαρές και χαοτικές μεθόδους. Ο Δυναμικός διαλογισμός θα βοηθήσει στην απομάκρυνση του κέντρου της συνειδητότητας από τον εγκέφαλο. Τότε ο άνθρωπος που τον χρησιμοποιεί δεν θα είναι ποτέ επαναστατικός, γιατί θα έχει εκπληρωθεί ο σκοπός της εξέγερσης. Θα είναι ήσυχος.
Κατ΄εμένα λοιπόν, ο διαλογισμός δεν αποτελεί μόνο τη σωτηρία του ατόμου, τη μεταμόρφωση του ατόμου΄ μπορεί επίσης να προσφέρει και τη βάση για τη μεταμόρφωση ολόκληρης της κοινωνίας, του ίδιου του ανθρώπινου είδους.
Ο άνθρωπος θα πρέπει είτε να αυτοκτονήσει ή θα πρέπει να μεταμορφώσει την ενέργειά του.
Osho, The Psychology of the Esoteric, Ομιλία #4
Για να συνεχίσεις την ανάγνωση στα αγγλικά, κάνε κλικ εδώ
