Μαθητεία: δουλεύοντας με το εσωτερικό χάος
Η γιόγκα δεν είναι τίποτα αν δεν είναι μαθητεία. Η γιόγκα δεν είναι σάστρα΄ δεν είναι ιερό κείμενο. Είναι μαθητεία. Είναι κάτι που πρέπει να το κάνεις. Δεν πρόκειται για κάτι από περιέργεια΄ δεν πρόκειται για φιλοσοφικό συλλογισμό. Είναι κάτι βαθύτερο. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
Τι είναι η μαθητεία; Μαθητεία σημαίνει ότι δημιουργείς τάξη μέσα σου. Όπως είσαι, είσαι ένα χάος. Όπως είσαι, είσαι τελείως ατακτοποίητος. Ο Γκουρτζίεφ έλεγε... και ο Γκουρτζίεφ σε πολλά πράγματα είναι σαν τον Πατάντζαλι: προσπαθούσε και πάλι να κάνει επιστήμη τον πυρήνα τής θρησκείας. Ο Γκουρτζίεφ λέει ότι δεν είσαι ενιαίος, είσαι πλήθος, ούτε καν όταν λες ΄εγώ΄ δεν υπάρχει ένα ΄εγώ.΄ Υπάρχουν πολλά ΄εγώ΄ μέσα σου. Το πρωί ένα ΄εγώ,΄ το απόγευμα ένα άλλο ΄εγώ,΄ το βράδυ κάποιο τρίτο ΄εγώ,΄ αλλά δεν έχεις ποτέ επίγνωση αυτού του μπερδέματος, γιατί ποιος θα αποκτήσει επίγνωση. Δεν υπάρχει κάποιο κέντρο που θα αποκτήσει επίγνωση.
Η γιόγκα είναι μαθητεία και αυτό σημαίνει ότι η γιόγκα θέλει να δημιουργήσει μέσα σου ένα αποκρυσταλλωμένο κέντρο. Όπως είσαι, είσαι ένα πλήθος και το πλήθος περιέχει πολλά φαινόμενα. Ένα είναι ότι το πλήθος δεν μπορείς να το πιστεύεις. Ο Γκουρτζίεφ έλεγε ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπόσχεται. Ποιος θα υποσχεθεί; Δεν βρίσκεσαι εσύ εκεί. Αν υποσχεθείς, ποιος θα κρατήσει την υπόσχεση; Το επόμενο πρωί εκείνος που υποσχέθηκε δεν υπάρχει πια.
Έρχονται σε μένα οι άνθρωποι και λένε, ΄΄Θα πάρω όρκο τώρα. Υπόσχομαι να το κάνω αυτό.΄΄ Τους λέω, ΄΄Σκεφτείτε δυο φορές πριν υποσχεθείτε κάτι. Είστε βέβαιοι ότι την επόμενη στιγμή θα υπάρχει αυτός που υποσχέθηκε;΄΄ Αποφασίζεις να σηκώνεσαι από αύριο νωρίς το πρωί, στις τέσσερις η ώρα. Και στις τέσσερις κάποιος μέσα σου λέει, ΄΄Μην μπαίνεις στον κόπο. Κάνει πολύ κρύο έξω. Και γιατί βιάζεσαι τόσο πολύ; Μπορούμε να το κάνουμε αύριο.΄΄ Και ξανακοιμάσαι.
Όταν ξυπνάς, το μετανοιώνεις. Και σκέφτεσαι, ΄΄Δεν είναι καλό αυτό. Έπρεπε να το είχα κάνει.΄΄ Αποφασίζεις και πάλι ότι,΄΄Θα το κάνω αύριο.΄΄ Και θα συμβεί το ίδιο πάλι αύριο, γιατί στις τέσσερις το πρωί δεν είναι πια εκεί εκείνος που υποσχέθηκε, κάποιος άλλος βρίσκεται στην έδρα. Και αποτελείς μια Λέσχη Ροταριανών: ο πρόεδρος αλλάζει συνεχώς. Κάθε μέλος γίνεται πρόεδρος κυκλικά. Υπάρχει μια κυκλική αλλαγή. Την κάθε στιγμή κάποιος άλλος είναι το αφεντικό.
Ο Γκουρτζίεφ έλεγε, ΄΄Είναι το κύριο χαρακτηριστικό τού ανθρώπου, το ότι δεν μπορεί να υπόσχεται.΄΄ Δεν μπορείς να κρατήσεις μια υπόσχεση. Δίνεις συνεχώς υποσχέσεις και ξέρεις πολύ καλά ότι δεν μπορείς να τις τηρήσεις, επειδή δεν είσαι ένα: αποτελείς αταξία, χάος. Αν έχει γίνει μια απόλυτη δυστυχία η ζωή σου, αν έχεις καταλάβει πως ό,τι κάνεις δημιουργεί κόλαση, τότε έχει φτάσει η στιγμή. Εκείνη η στιγμή μπορεί να αλλάξει τη διάστασή σου, την κατεύθυνση τής ύπαρξής σου.
Ως τώρα, έχεις ζήσει σαν χάος, σαν ένα πλήθος. Γιόγκα σημαίνει ότι τώρα θα πρέπει να γίνεις αρμονία, θα πρέπει να γίνεις ένα. Χρειάζεται αποκρυστάλλωση΄ χρειάζεται επικέντρωση. Και αν δεν πετύχεις ως προς το κέντρο, όλα όσα κάνεις είναι άχρηστα. Είναι χάσιμο ζωής και χρόνου. Το κέντρο είναι η πρώτη αναγκαιότητα και μόνο ο άνθρωπος που έχει κέντρο μπορεί να είναι ευδαίμων. Όλοι το ζητούν αυτό, αλλά δεν μπορείς να το ζητάς. Πρέπει να το κερδίσεις! Όλοι επιθυμούν μια ευδαίμονα κατάσταση ύπαρξης, μόνο το κέντρο όμως μπορεί να είναι ευδαίμον. Το πλήθος δεν μπορεί να είναι ευδαίμον, το πλήθος δεν έχει εαυτό. Δεν υπάρχει κανένα άτμαν. Ποιος θα είναι ευδαίμων;
Ευδαιμονία σημαίνει απόλυτη σιωπή και η σιωπή μπορεί να υπάρξει μόνον όταν υπάρχει αρμονία΄ όταν όλα τα ασυντόνιστα κομμάτια έχουν γίνει ένα, όταν δεν υπάρχει το πλήθος αλλά ο ένας. Όταν είσαι μόνος στο σπίτι και δεν υπάρχει κανείς άλλος, θα είσαι ευδαίμων. Προς το παρόν, όλοι οι άλλοι είναι μέσα στο σπίτι σου, εσύ δεν είσαι εκεί. Μόνο οι επισκέπτες βρίσκονται εκεί, ο οικοδεσπότης είναι πάντα απών. Και μόνο ο οικοδεσπότης μπορεί να είναι ευδαίμων.
Αυτή την επικέντρωση ο Παταντζάλι την ονομάζει μαθητεία, ανουσάσαναμ. Η λέξη μαθητεία είναι πολύ όμορφη. Προέρχεται από την ίδια ρίζα από όπου προέρχεται και η λέξη μαθητής. ΄΄Μαθητεία΄΄ σημαίνει την ικανότητα να μάθεις, την ικανότητα να γνωρίζεις. Δεν μπορείς όμως να γνωρίζεις, δεν μπορείς να μάθεις, αν δεν έχεις φτάσει ως την ικανότητα να είσαι.
Ήρθε ένας άνθρωπος κάποτε στον Βούδα και είπε... Θα πρέπει να ήταν κάποιος κοινωνικός μεταρρυθμιστής, επαναστάτης. Είπε στον Βούδα, ΄΄Ο κόσμος είναι δυστυχισμένος. Συμφωνώ μαζί σου.΄΄ Ο Βούδας δεν είπε ποτέ ότι κόσμος είναι δυστυχισμένος. Ο Βούδας λέει, ΄΄Εσύ είσαι η δυστυχία,΄΄ όχι ο κόσμος. ΄΄Η ζωή είναι δυστυχία,΄΄ όχι ο κόσμος. ΄΄Ο άνθρωπος είναι δυστυχία,΄΄ όχι ο κόσμος. ΄΄Ο νους είναι δυστυχία,΄΄ όχι ο κόσμος. Εκείνος όμως ο επαναστάτης είπε, ΄΄Ο κόσμος είναι δυστυχισμένος. Συμφωνώ μαζί σου. Πες μου τώρα, τι μπορώ να κάνω; Έχω βαθιά ευσπλαχνία και θέλω να υπηρετήσω την ανθρωπότητα.΄΄
Η υπηρεσία θα πρέπει να ήταν το μοτίβο του. Ο Βούδας τον κοίταξε και έμεινε σιωπηλός. Ο μαθητής τού Βούδα, ο Ανάντα, είπε, ΄΄Αυτός ό άνθρωπος φαίνεται πως είναι ειλικρινής. Καθοδήγησέ τον. Γιατί είσαι σιωπηλός;΄΄ Είπε τότε ο Βούδας σε εκείνον τον επαναστάτη, ΄΄Θέλεις να υπηρετήσεις τον κόσμο, αλλά εσύ πού βρίσκεσαι; Δεν βλέπω κανέναν μέσα σου. Κοιτάζω μέσα σου, δεν υπάρχει κανείς.΄΄
Δεν έχεις κανένα κέντρο, και αν δεν επικεντρωθείς, ό,τι κι αν κάνεις θα δημιουργήσει περισσότερη αταξία. Όλοι οι κοινωνικοί σου μεταρρυθμιστές, οι επαναστάτες σου, οι ηγέτες σου, είναι οι δημιουργοί τής αταξίας, οι αταξιο-κάπηλοι. Ο κόσμος θα είναι καλύτερος αν δεν υπάρχουν ηγέτες. Αλλά δεν μπορούν να σταματήσουν. Πρέπει να κάνουν κάτι, διότι ο κόσμος είναι δυστυχισμένος. Και δεν είναι επικεντρωμένοι, έτσι με ό,τι κι αν κάνουν, δημιουργούν κι άλλη δυστυχία. Η απλή ευσπλαχνία δεν αρκεί, η απλή υπηρεσία δεν αρκεί. Η ευσπλαχνία μέσα από ένα επικεντρωμένο ον είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Η ευσπλαχνία μέσα από ένα πλήθος είναι αταξία. Η ευσπλαχνία εκείνη είναι δηλητήριο.
Μαθητεία σημαίνει την ικανότητα να είσαι, την ικανότητα να γνωρίζεις, την ικανότητα να μαθαίνεις.
Osho, The Path of Yoga, Ομιλία #1
Για να συνεχίσεις την ανάγνωση στα αγγλικά, κάνε κλικ εδώ
