Τα τέσσερα παράθυρα προς την πραγματικότητα
Υπάρχουν τέσσερις δρόμοι για να προσεγγίσουμε την αλήθεια, για να συνδεθούμε με την αλήθεια.
Ο πρώτος είναι γνωστός στην Ανατολή ως Κάρμα Γιόγκα, ο δρόμος τής δράσης. Ο άνθρωπος έχει μέσα του τρεις διαστάσεις: τη δράση, τη γνώση, την αίσθηση. Μπορείς να δρας και μπορείς να δρας εντελώς απορροφημένος και μπορείς να προσφέρεις τη δράση σου στην ύπαρξη. Μπορείς να δρας χωρίς να γίνεις άνθρωπος τής πράξης. Αυτός είναι ο πρώτος δρόμος, η Κάρμα Γιόγκα: να είσαι σε δράση χωρίς να είσαι άνθρωπος της πράξης. Αφήνεις την ύπαρξη να δρα. Αφήνεις την ύπαρξη να είναι μέσα σου. Σβήνεις τον εαυτό σου.
Στον δρόμο αυτόν τής δράσης, η συνειδητότητα μεταβάλει το περιεχόμενο. Πρέπει να καταλάβουμε τα δύο αυτά πράγματα: συνειδητότητα και περιεχόμενο. Η ζωή σου αποτελείται μόνο από αυτά. Υπάρχει κάτι που είναι ο γνώστης μέσα σου καθώς και κάτι που είναι το γνωστό. Για παράδειγμα, με ακούς. Δυο πράγματα υπάρχουν τώρα: ό,τι λέω είναι το περιεχόμενο, και ό,τι είσαι μέσα σου, ακούγοντας, παρατηρώντας, είναι ακριβώς η συνειδητότητα. Με κοιτάς. Τότε η μορφή μου μέσα στα μάτια σου είναι το περιεχόμενο, και εσύ, ο οποίος κοιτάς την μορφή που υπάρχει στα μάτια, είσαι η συνειδητότητα΄ αντικείμενο και υποκείμενο.
Στον δρόμο τής δράσης, η συνειδητότητα μεταβάλλει το περιεχόμενο. Αυτό σημαίνει δράση. Βλέπεις μια πέτρα. Κάποιος μπορεί να σκοντάψει πάνω της... γιατί αρχίζει να σκοτεινιάζει, πέφτει η νύχτα. Βγάζεις λοιπόν την πέτρα από το μονοπάτι. Πρόκειται για δράση. Τι έκανες; Η συνειδητότητα μετέβαλε το περιεχόμενο.
Στο δρόμο τής δράσης, το περιεχόμενο είναι σημαντικό και πρέπει να μεταβληθεί. Αν είναι κάποιος άρρωστος και πας και τον φροντίζεις και του δίνεις φάρμακα, μεταβάλλεις το περιεχόμενο. Αν έχει πέσει κάποιος στο ποτάμι και πνίγεται, πηδάς μέσα και τον σώζεις από τον πνιγμό. Έχεις μεταβάλει το περιεχόμενο.
Η δράση έχει προσανατολισμό της το περιεχόμενο. Η δράση είναι θέληση΄ πρέπει να γίνει κάποιο πράγμα. Φυσικά, αν η θέληση παραμείνει προσανατολισμένη προς το εγώ, τότε δεν θα είσαι θρησκευόμενος. Θα είσαι μεγάλος άνθρωπος των πράξεων, όχι όμως θρησκευόμενος. Και ο δρόμος σου θα είναι ο δρόμος τής δράσης, αλλά δεν θα κατευθύνεται προς την ύπαρξη. Όταν επιτρέπεις στην ύπαρξη να γίνει εκείνη η θέλησή σου, όταν λες, ΄΄Η θέλησή σου είναι και δική μου θέληση,΄΄ όταν παραδίνεις τη θέλησή σου στα πόδια τής ύπαρξης και αρχίζει να κυλά μέσα σου η δική της θέληση, τότε πρόκειται για τον δρόμο τής δράσης, για την Κάρμα Γιόγκα.
Στόχος τής Κάρμα Γιόγκα είναι η ελευθερία, η μόκσα΄ είναι να αλλάξει το περιεχόμενο τόσο πολύ ώστε να μην απομένει εκεί τίποτε το ανταγωνιστικό, τίποτε το βλαβερό. Να αλλάξεις το περιεχόμενο σύμφωνα με τις επιθυμίες τής καρδιάς σου, ώστε να απελευθερωθείς από τους περιορισμούς. Αυτός είναι ο δρόμος τού Τζαϊνισμού, τής Γιόγκα, και όλων των φιλοσοφιών που έχουν τη δράση ως προσανατολισμό τους.
Ο δεύτερος δρόμος είναι ο δρόμος των γνώσεων, της γνώσης, η Γκυάνα Γιόγκα. Στον δεύτερο δρόμο, η συνειδητότητα αλλάζει από το περιεχόμενο. Στον πρώτο, το περιεχόμενο αλλάζει από την συνειδητότητα΄ στον δεύτερο είναι ακριβώς το αντίστροφο: η συνειδητότητα αλλάζει από το περιεχόμενο.
Στο δρόμο τής γνώσης, προσπαθείς απλώς να δεις τι ισχύει, ό,τι κι αν είναι αυτό. Αυτό ακριβώς διδάσκει συνεχώς ο Κρισναμούρτι. Πρόκειται για τον πιο καθαρό δρόμο τής γνώσης. Δεν υπάρχει τίποτα να κάνεις. Πρέπει απλώς να επιτύχεις την διαύγεια, για να δεις τι ισχύει. Χρειάζεται απλώς να δεις ό,τι υπάρχει. Δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα. Πρέπει να αφήσεις τις προκαταλήψεις σου και να αφήσεις τις ιδέες σου, τις αντιλήψεις σου, που μπορεί να παρεμβαίνουν στην πραγματικότητα, που μπορεί να ερμηνεύουν την πραγματικότητα, που μπορεί να χρωματίζουν την πραγματικότητα. Πρέπει να αφήσεις όλα όσα μεταφέρεις μέσα στο νου σου ως εκ των προτέρων αντιλήψεις κι έπειτα να αφήσεις να υπάρχει η πραγματικότητα. Ό,τι είναι, απλώς το βλέπεις. Και αυτό σε αλλάζει.
Αν γνωρίσεις το πραγματικό, μεταμορφώνεσαι. Γνωρίζοντας το πραγματικό ως πραγματικό, δεν μπορείς να πράξεις με κανένα άλλο τρόπο εκτός από τον τρόπο τής πραγματικότητας. Μόλις γνωρίσεις την πραγματικότητα, η πραγματικότητα αρχίζει να σε αλλάζει. Η συνειδητότητα αλλάζει από το περιεχόμενο.
Ο στόχος στον δρόμο τής γνώσης είναι η αλήθεια. Στόχος τής Κάρμα Γιόγκα, τού δρόμου τής δράσης ή της θέλησης, ήταν η ελευθερία. Στόχος τού δρόμου τής γνώσης, της Βεντάντα, του Ινδουϊσμού, του Σάνκυα και άλλων δρόμων γνώσης, του Ασταβάκρα, τού Κρισναμούρτι, στόχος τους είναι η αλήθεια, το Μπράχμαν. Είσαι εκείνο. Ας αποκαλυφθεί εκείνο κι έπειτα γίνεσαι αυτό. Όταν το γνωρίσεις, γίνεσαι αυτό. Γνωρίζοντας την ύπαρξη, γίνεται κανείς η ύπαρξη. Είσαι εκείνο΄ πρόκειται για το πιο ουσιώδες φαινόμενο στον δεύτερο δρόμο.
Ο τρίτος είναι η Μπάκτι Γιόγκα, ο δρόμος τού συναισθήματος. Στόχος είναι η αγάπη. Η συνειδητότητα αλλάζει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο αλλάζει τη συνειδητότητα. Η αλλαγή είναι αμοιβαία. Ο εραστής αλλάζει την αγαπημένη, η αγαπημένη αλλάζει τον εραστή. Στο δρόμο τής θέλησης, η συνειδητότητα αλλάζει το περιεχόμενο, στο δρόμο τής γνώσης, το περιεχόμενο αλλάζει τη συνειδητότητα΄ στο δρόμο τού συναισθήματος, αλληλεπιδρούν το ένα στο άλλο, επηρεάζουν και τα δυο το ένα το άλλο. Η αλλαγή είναι αμοιβαία. Γι΄αυτό και ο δρόμος τού συναισθήματος είναι περισσότερο πλήρης. Ο πρώτος δρόμος είναι μισός, ο δεύτερος είναι επίσης μισός, αλλά ο δρόμος τής αγάπης είναι περισσότερο κυκλικός, περισσότερο πλήρης, επειδή περιέχει και τα δύο.
To Bαϊσνάβας, ο Χριστιανισμός, το Ισλάμ, και άλλοι δρόμοι΄ ο Ραμανούτζα, ο Βάλλαμπα και άλλοι μαθητές, λένε ότι το υποκείμενο και το αντικείμενο δεν είναι ξέχωρα. Αν λοιπόν το ένα μόνο αλλάζει το άλλο, κάτι θα μείνει χωρίς ισορρόπηση. Ας αλλάζουν και τα δυο το ένα το άλλο. Ας συναντηθούν και συγχωνευτούν και τα δύο, ας υπάρχει ενότητα. Όπως συναντιούνται και συγχωνεύονται άντρας και γυναίκα ο ένας με τον άλλο, ας υπάρξει ενότητα. Όπως συναντιούνται άντρας και γυναίκα και υπάρχει μεγάλη χαρά, ας υπάρξει οργασμός μεταξύ συνειδητότητας και περιεχομένου, ανάμεσα σε σένα και την πραγματικότητα, ανάμεσα σε εκείνο και εσένα. Ας μην είναι γνώση απλώς, ας μην είναι τμηματικό, ας είναι ολικό.
Αυτοί είναι οι τρεις συνηθισμένοι δρόμοι. Ο Σουφισμός είναι ο τέταρτος δρόμος. Ένας από τους μεγαλύτερους Σούφι τής εποχής μας ήταν ο Τζωρτζ Γκουρτζίεφ. Ο μαθητής του Π.Ντ. Ουσπένσκυ έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο ΄΄Ο Τέταρτος Δρόμος.΄΄ Είναι πολύ συμβολικό αυτό.
Τι είναι ο τέταρτος δρόμος; Δεν είναι ούτε της δράσης, ούτε της γνώσης, ούτε του συναισθήματος, γιατί αυτές είναι οι τρεις λειτουργίες΄ τι είναι λοιπόν ο τέταρτος δρόμος; Ο τέταρτος δρόμος είναι ο δρόμος τής υπέρβασης. Στην Ινδία ονομάζεται αυτό Ράτζα Γιόγκα, ο βασιλικός δρόμος, ο τέταρτος δρόμος. Ούτε η συνειδητότητα αλλάζει το περιεχόμενο ούτε το περιεχόμενο αλλάζει τη συνειδητότητα. Τίποτε δεν αλλάζει τίποτε. Όλα είναι όπως είναι χωρίς καμιά αλλαγή. Υπάρχει το περιεχόμενο εκεί, υπάρχει η συνειδητότητα εδώ και δεν συμβαίνει καμιά αλλαγή. Δεν υπάρχει καμιά προσπάθεια για αλλαγή.
Αυτό εννοώ όταν λέω να είσαι. Και στους τρεις άλλους δρόμους, παραμένει κάτι στο νου που πρέπει να γίνει. Στον τέταρτο δρόμο, εξαφανίζεται κάθε γίγνεσθαι. Αποδέχεσαι απλώς ό,τι υπάρχει. Με την αποδοχή αυτή έρχεται η υπέρβαση. Ακριβώς με αυτή την αποδοχή, προχωρείς πέρα. Παραμένεις απλός παρατηρητής. Δεν κάνεις πλέον τίποτε εδώ, απλώς είσαι εδώ.
Δεν είναι δυνατό να υπάρξει κάποιος στόχος με τον τέταρτο δρόμο. Δεν υπάρχει κανείς στόχος. Στον πρώτο δρόμο, στόχος είναι η ελευθερία΄ στον δεύτερο, η αλήθεια΄ στον τρίτο, η αγάπη. Στον τέταρτο, δεν υπάρχει στόχος. Το Ζεν και ο Σουφισμός ανήκουν στον τέταρτο δρόμο. Γι΄αυτό και οι άνθρωποι τού Ζεν μιλούν για ΄΄τον άδρομο δρόμο, την άπυλη πύλη,΄΄ επειδή δεν υπάρχει στόχος. Πρόκειται για τον μη-στόχο. Δεν πηγαίνουμε πουθενά. Δεν αγωνιζόμαστε για τίποτε. Ό,τι είναι αναγκαίο βρίσκεται ήδη εδώ. Βρισκόταν από πάντα εδώ. Χρειάζεται να είσαι απλώς σιωπηλός και να δεις. Δεν χρειάζεται να αλλάξεις τίποτε. Στον τέταρτο δρόμο, ο μύθος τής αλλαγής εξαφανίζεται.
Και όταν δεν υπάρχει ανάγκη για αλλαγή, εκρήγνυται η χαρά... γιατί η ενέργεια που ασχολείτο με την αλλαγή των πραγμάτων δεν ασχολείται πλέον με τίποτε΄ απελευθερώνεται.
Η απελευθερωμένη ενέργεια εκείνη είναι ακριβώς αυτό που ονομάζουμε χαρά.
Osho, Sufis: The People of the Path, Τόμος 2, Ομιλία #11
Για να συνεχίσεις την ανάγνωση στα αγγλικά, κάνε κλικ εδώ
