Πώς γίνεται και επιλέγουμε συνήθως να είμαστε δυστυχισμένοι; Πώς γίνεται και δεν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε την επιλογή;

Αυτό είναι ένα από τα πιο περίπλοκα ανθρώπινα προβλήματα. Πρέπει να το εξετάσουμε σε μεγάλο βάθος και δεν είναι κάτι το θεωρητικό΄ αφορά εσένα. Έτσι συμπεριφέρονται οι πάντες...  διαλέγουν πάντα το λάθος, διαλέγουν πάντα το λυπηρό, το καταθλιπτικό, το δυστυχισμένο πράγμα. Θα πρέπει να υπάρχουν κάποιοι βαθύτεροι λόγοι για τούτο και πράγματι υπάρχουν.

Το πρώτο πράγμα: ο τρόπος με τον οποίο ανατρέφονται οι άνθρωποι παίζει ένα πολύ καθοριστικό ρόλο εκεί. Αν είσαι δυστυχισμένος, κάτι κερδίζεις με αυτό, πάντα κερδίζεις. Αν είσαι ευτυχισμένος, πάντα χάνεις.

Από την αρχή κιόλας το παιδί που έχει εγρήγορση αρχίζει να νιώθει τη διαφορά. Όποτε είναι στεναχωρημένο, όλοι τού δείχνουν συμπόνια, κερδίζει συμπόνια. Προσπαθούν όλοι να του δείχνουν αγάπη, κερδίζει αγάπη. Και ακόμη και κάτι περισσότερο: όποτε είναι στεναχωρημένο, όλοι τού δίνουν προσοχή, κερδίζει την προσοχή. Η προσοχή λειτουργεί σαν τροφή για το εγώ, ένα αλκοολούχο τονωτικό. Σου δίνει ενέργεια΄ αισθάνεσαι πως είσαι κάποιος. Γι΄αυτό και υπάρχει τόση ανάγκη, τόση επιθυμία να τραβάς την προσοχή.

Αν σε κοιτάνε όλοι, γίνεσαι σημαντικός. Αν δεν σε κοιτάζει κανείς, νιώθεις σαν να μην υπάρχεις, δεν υπάρχεις πια, είσαι μια μη-ύπαρξη. Όταν σε κοιτάνε οι άνθρωποι, όταν σε φροντίζουν οι άνθρωποι, σου δίνει ενέργεια αυτό. Το εγώ υπάρχει μέσα από τις σχέσεις. Όσο πιο πολλοί άνθρωποι σού δίνουν προσοχή, τόσο πιο πολύ αποκτάς εγώ. Αν δεν σε κοιτάζει κανείς, το εγώ διαλύεται. Αν σε έχουν ξεχάσει τελείως οι πάντες, πώς μπορεί να υπάρχει το εγώ; Πώς να αισθάνεσαι ότι υπάρχεις; Γι΄αυτό και υπάρχει η ανάγκη για τους συνδέσμους, τις ενώσεις, τις λέσχες. Υπάρχουν λέσχες σε όλο τον κόσμο - Ροταριανοί, Λάιονς - μασονιικές στοές. . . εκατομμύρια λέσχες και ενώσεις. Οι ενώσεις αυτές και οι λέσχες υπάρχουν μόνο για να δίνουν προσοχή σε ανθρώπους που δεν μπορούν να κερδίσουν προσοχή με άλλους τρόπους.

Είναι δύσκολο να γίνεις πρόεδρος μιας χώρας. Είναι δύσκολο να γίνεις δήμαρχος μιας πόλης. Είναι πιο εύκολο να γίνεις πρόεδρος στη Λέσχη των Λάιονς΄ τότε σου δίνει την προσοχή της μια ορισμένη ομάδα. Είσαι πολύ σημαντικός, χωρίς να κάνεις τίποτα! Οι Λέσχες Λάιονς, οι Λέσχες των Ροταριανών... δεν κάνουν απολύτως τίποτα, αλλά νιώθουν παρόλα αυτά ότι είναι κάτι το σπουδαίο. Ο πρόεδρος αλλάζει συνεχώς΄ ένας εφέτος, ένας άλλος τού χρόνου. Όλοι κερδίζουν προσοχή. Πρόκειται για μια αμοιβαία ρύθμιση και όλοι αισθάνονται σπουδαίοι.

Το παιδί μαθαίνει ήδη από την αρχή την πολιτική αυτή. Η πολιτική είναι: να φαίνεσαι δυστυχισμένος, τότε σου δείχνουν συμπόνια, τότε σε προσέχουν όλοι. Δείχνε άρρωστος΄ γίνεσαι σπουδαίος. Το άρρωστο παιδί γίνεται δικτατορικό΄ ολόκληρη η οικογένεια πρέπει να το υπηρετεί΄ ό,τι λέει εκείνο είναι ο κανόνας.

Όταν είναι ευχαριστημένο, δεν το ακούει κανείς. Όταν είναι υγιές, δεν νοιάζεται κανείς για κείνο. Όταν είναι τέλεια, δεν το προσέχει κανείς. Ήδη από την αρχή αρχίζουμε να διαλέγουμε τη δυστυχισμένη, τη θλιβερή, την απαισιόδοξη, τη σκοτεινότερη πλευρά τής ζωής. Αυτό είναι το ένα πράγμα.

Το δεύτερο πράγμα που σχετίζεται με τούτο είναι: όποτε είσαι ευχαριστημένος, όποτε είσαι χαρούμενος, όποτε νιώθεις εκστατικός και ευδαίμων, σε ζηλεύουν όλοι. Ζήλια σημαίνει ότι όλοι είναι ανταγωνιστικοί, κανείς δεν είναι φιλικός΄ τη στιγμή εκείνη όλοι γίνονται εχθροί. Έχεις μάθει λοιπόν να μην είσαι τόσο εκστατικός ώστε να γίνονται όλοι εχθρικοί απέναντί σου΄ να μη δείχνεις την ευδαιμονία σου, να μην γελάς.

Κοίτα τους ανθρώπους όταν γελούν. Γελούν πολύ υπολογιστικά. Δεν πρόκειται για γέλιο από τα μέσα τους, δεν προέρχεται από τα βάθη τής ύπαρξής τους. Πρώτα σε κοιτάνε, έπειτα κρίνουν...  και μετά γελάνε. Και γελάνε ως ένα ορισμένο σημείο, έως το σημείο εκείνο όπου θα το ανεχτείς, έως το σημείο εκείνο όπου δεν θα το παρεξηγήσεις, έως το σημείο όπου δεν θα αρχίσει να ζηλεύει κανείς.

Ακόμη και τα χαμόγελά μας είναι από πολιτική. Το γέλιο έχει εξαφανιστεί΄ η ευδαιμονία έχει γίνει τελείως άγνωστη και είναι σχεδόν αδύνατο να είσαι εκστατικός, γιατί δεν επιτρέπεται. Αν είσαι δυστυχισμένος, κανείς δεν θα σκεφτεί πως είσαι τρελός. Αν είσαι εκστατικός και χορεύεις, όλοι θα νομίσουν ότι είσαι τρελός. Απορρίπτουν το χορό, δεν αποδέχονται το τραγούδι. Ο ευδαίμων άνθρωπος...  νομίζουμε πως κάτι δεν έχει πάει καλά.

Τι είδους κοινωνία είναι αυτή; Αν είναι δυστυχισμένος κάποιος, όλα είναι εντάξει΄ ταιριάζει, γιατί όλη η κοινωνία είναι δυστυχισμένη, λίγο-πολύ. Είναι κι εκείνος μέρος της΄ ανήκει σε μας. Αν γίνει κάποιος εκστατικός, νομίζουμε ότι του έχει στρίψει, ότι τρελάθηκε. Δεν ανήκει σε μας... Και νιώθουμε ζήλια.

Λόγω της ζήλιας, τον κατακρίνουμε. Λόγω της ζήλιας, θα προσπαθήσουμε με κάθε τρόπο να τον βάλουμε πάλι στην παλιά του κατάσταση. Αυτή την παλιά κατάσταση την ονομάζουμε κανονική. Θα βοηθήσουν οι ψυχαναλυτές, θα βοηθήσουν οι ψυχίατροι να φέρουμε εκείνο τον άνθρωπο στην κανονική δυστυχία.

Στη Δύση, ολόκληρη η κοινωνία στρέφεται κατά των ψυχεδελικών ουσιών. Ο νόμος, το κράτος, η κυβέρνηση, οι νομικοί, τα ανώτερα δικαστήρια, οι νομοθέτες, οι ιερείς, οι πάπες. . . οι πάντες στρέφονται εναντίον τους. Δεν είναι στην πραγματικότητα κατά των ψυχεδελικών, είναι κατά τού να είναι εκστατικοί οι άνθρωποι. Δεν είναι κατά του αλκοόλ, δεν είναι κατά άλλων πραγμάτων που είναι χημικές ουσίες, αλλά είναι εναντίον των ψυχεδελικών, γιατί οι ψυχεδελικές ουσίες μπορούν να δημιουργήσουν μια χημική αλλαγή μέσα σου. Και η παλιά κρούστα που δημιούργησε τριγύρω σου η κοινωνία, η φυλάκιση μέσα στη δυστυχία, μπορεί να σπάσει, μπορεί να υπάρξει ένα άνοιγμα. Μπορεί να βγεις έξω από εκεί, έστω και για λίγες στιγμές, και να είσαι εκστατικός.

Η κοινωνία δεν μπορεί να επιτρέψει την έκσταση. Η έκσταση αποτελεί την πιο μεγάλη επανάσταση. Το επαναλαμβάνω: η έκσταση αποτελεί την πιο μεγάλη επανάσταση. Αν γίνουν εκστατικοί οι άνθρωποι, θα χρειαστεί να αλλάξει η κοινωνία όλη, γιατί η κοινωνία έχει ως βάση της τη δυστυχία.

Αν είναι ευδαίμονες οι άνθρωποι δεν μπορείς να τους οδηγήσεις στον πόλεμο - στο Βιετνάμ ή στην Αίγυπτο ή στο Ισραήλ. Όχι. Εκείνος που είναι ευδαίμων θα βάλει τα γέλια και θα πει: Αυτά είναι ανοησίες!

Αν είναι ευδαίμονες οι άνθρωποι, δεν μπορείς να τους κάνεις να έχουν έμμονη ιδέα τους τα χρήματα. Δεν θα αφήσουν να πάει χαμένη όλη τους η ζωή συσσωρεύοντας χρήματα. Θα τους φαίνεται κάτι σαν τρέλα το ότι καταστρέφει ένας άνθρωπος όλη του τη ζωή, ανταλλάσσοντας τη ζωή του με το νεκρό χρήμα, πεθαίνοντας και συσσωρεύοντας χρήματα. Και τα χρήματα θα βρίσκονται εκεί όταν εκείνος θα έχει πεθάνει. Είναι απόλυτη παραφροσύνη αυτό! Αλλά την παραφροσύνη αυτή δεν μπορείς να τη δεις παρά μόνο αν είσαι εκστατικός.

Αν είναι εκστατικοί οι άνθρωποι, τότε θα χρειαστεί να αλλάξει όλο το πρότυπο τής κοινωνίας. Η κοινωνία αυτή στηρίζεται στη δυστυχία. Η δυστυχία αποτελεί μεγάλη επένδυση τής κοινωνίας. Μεγαλώνουμε λοιπόν τα παιδιά... ήδη από την αρχή τούς δημιουργούμε μια τάση προς τη δυστυχία. Γι΄αυτό ακριβώς και διαλέγουν πάντα τη δυστυχία.

Το πρωί έχει ο καθένας την επιλογή. Και όχι μόνο το πρωί, κάθε στιγμή υπάρχει η επιλογή να είσαι δυστυχισμένος ή να είσαι ευτυχισμένος. Επιλέγεις πάντα να είσαι δυστυχισμένος, γιατί έχεις κάποια επένδυση εκεί. Επιλέγεις πάντα να είσαι δυστυχισμένος, γιατί σου έχει γίνει συνήθεια αυτό, μοτίβο, πάντα αυτό έκανες. Έχεις γίνει επιδέξιος σε τούτο, έχει γίνει ένας τρόπος σου. Μόλις χρειάζεται να επιλέξει ο νους σου, κυλάει αμέσως προς τη μεριά τής δυστυχίας.

Η δυστυχία μοιάζει να είναι κατηφορική, η έκσταση μοιάζει να είναι ανηφορική. Φαίνεται πολύ δύσκολο να φτάσεις ως την έκσταση, αλλά δεν είναι έτσι. Η αλήθεια είναι το αντίθετο ακριβώς: η έκσταση είναι κατηφορική, η δυστυχία είναι ανηφορική. Η δυστυχία είναι πολύ δύσκολο πράγμα να την πετύχεις, την έχεις όμως πετύχει, έχεις καταφέρει κάτι το αδύνατο... διότι η δυστυχία είναι πολύ ενάντια στη φύση. Κανείς δεν θέλει να είναι δυστυχισμένος και οι πάντες είναι δυστυχισμένοι.

Η κοινωνία έχει κάνει σπουδαία δουλειά. Η εκπαίδευση, ο πολιτισμός και οι πολιτισμικοί παράγοντες, οι γονείς, οι δάσκαλοι, έχουν κάνει σπουδαία δουλειά. Έχουν μετατρέψει σε δυστυχισμένα πλάσματα τούς εκστατικούς δημιουργούς. Κάθε παιδί γεννιέται εκστατικό. Κάθε παιδί γεννιέται θεός. Και κάθε άνθρωπος πεθαίνει τρελός.

Αν δεν συνέλθεις, αν δεν διεκδικήσεις ξανά την παιδική σου ηλικία, δεν θα μπορέσεις να γίνεις τα λευκά σύννεφα για τα οποία μιλώ. Αυτή είναι όλη κι όλη η δουλειά σου, η όλη σάντανα΄ πώς να κερδίσεις και πάλι την παιδική ηλικία, πώς να την διεκδικήσεις ξανά. Αν μπορείτε να ξαναγίνετε παιδιά, τότε δεν θα υπάρχει καμιά δυστυχία.

Δεν θέλω να πω ότι ένα παιδί δεν έχει και στιγμές δυστυχίας΄ έχει. Όμως ακόμη κι έτσι δεν υπάρχει δυστυχία. Προσπάθησε να το καταλάβεις αυτό.

Το παιδί μπορεί να γίνει δυστυχισμένο, μπορεί να γίνει δυσαρεστημένο, έντονα δυσαρεστημένο κάποια στιγμή, είναι όμως τόσο ολικό μέσα στη δυστυχία εκείνη, είναι τόσο πολύ ένα με τη δυστυχία εκείνη, που δεν υπάρχει κανείς διαχωρισμός. Το παιδί δεν υπάρχει ξεχωριστά από την δυστυχία. Το παιδί δεν κοιτάζει τη δυστυχία του ξεχωριστά, διαχωρισμένο. Το παιδί είναι η δυστυχία΄ συμμετέχει πάρα πολύ σε εκείνην. Όταν γίνεσαι ένα με τη δυστυχία, η δυστυχία δεν είναι δυστυχία. Αν γίνεις τόσο πολύ ένα μαζί της, ακόμη και τούτο έχει τη δική του ομορφιά.

Κοίταξε λοιπόν το παιδί΄ εννοώ ένα όχι κακομαθημένο παιδί. Αν είναι θυμωμένο, τότε όλη του η ενέργεια γίνεται θυμός΄ δεν μένει τίποτε απέξω, δεν συγκρατεί τίποτα. Προχώρησε και έγινε θυμός το παιδί΄ δεν υπάρχει κανείς που να το χειρίζεται και να το ελέγχει αυτό. Δεν υπάρχει νους. Το παιδί έχει γίνει θυμός΄ δεν είναι θυμωμένο, έχει γίνει ο θυμός. Και δες τότε την ομορφιά, το άνθισμα τού θυμού. Δεν δείχνει ποτέ άσχημο το παιδί΄ ακόμη και με το θυμό, δείχνει πολύ όμορφο. Δείχνει απλώς πιο εντατικό, πιο ζωτικό, πιο ζωντανό... ένα ηφαίστειο που είναι έτοιμο να εκραγεί. Ένα τόσο μικρό παιδί, μια τόσο μεγάλη ενέργεια, μια τόσο πυρηνική ύπαρξη΄ έχει όλο το σύμπαν για να εκραγεί!

Και μετά από αυτό το θυμό, το παιδί θα μείνει σιωπηλό. Μετά από το θυμό το παιδί θα είναι πολύ ειρηνικό. Μετά από το θυμό, το παιδί θα χαλαρώσει. Μπορεί να νομίζουμε ότι είναι πολύ δυστυχισμένο αφού θύμωσε τόσο πολύ, όμως το παιδί δεν είναι δυστυχισμένο΄ το απόλαυσε.

Αν γίνεις ένα με κάποιο πράγμα, γίνεσαι μακάριος. Αν διαχωρίζεις τον εαυτό σου από κάποιο πράγμα, ακόμη κι αν αυτό είναι η ευτυχία, τότε θα γίνεις δυστυχισμένος.

Υπάρχει η επιλογή, αλλά έχεις χάσει την επίγνωση και της επιλογής ακόμα. Διαλέγεις τόσο πολύ συνεχώς το λάθος πράγμα, έχει γίνει μια τόσο νεκρή συνήθεια, που απλώς το διαλέγεις αυτόματα. Δεν έχει απομείνει καμιά επιλογή.

Απόκτησε εγρήγορση. Κάθε στιγμή που διαλέγεις να είσαι δυστυχισμένος, θυμήσου: είναι δική σου αυτή η επιλογή. Ακόμη και αυτή η επίγνωση θα βοηθήσει, η εγρήγορση ως προς το ότι είναι δική μου η επιλογή και είμαι ο ίδιος υπεύθυνος και τούτο είναι που κάνω στον εαυτό μου, ο ίδιος το κάνω αυτό. Θα αισθανθείς αμέσως κάποια διαφορά. Θα έχει αλλάξει η ποιότητα τού νου. Θα είναι πιο εύκολο να πας προς την ευτυχία.

Μόλις ξέρεις ότι πρόκειται για δική σου επιλογή, τότε το όλο πράγμα θα έχει γίνει ένα παιγνίδι. Τότε αν σου αρέσει να είσαι δυστυχισμένος, ας είσαι δυστυχισμένος, να θυμάσαι όμως, είναι δική σου η επιλογή και μην διαμαρτύρεσαι. Δεν υπάρχει κανείς άλλος που να είναι υπεύθυνος για τούτο. Είναι δικό σου το θεατρικό έργο αυτό. Αν σου αρέσει έτσι, αν σου αρέσει ο δυστυχισμένος τρόπος, αν θέλεις να περάσεις μέσα από τη ζωή με δυστυχία, τότε πρόκειται για τη δική σου επιλογή, το δικό σου παιγνίδι. Εσύ το παίζεις. Παίξε το καλά!

Μην πηγαίνεις τότε και ρωτάς τους ανθρώπους πώς να μην είσαι δυστυχισμένος. Είναι παράλογο αυτό. Μην πηγαίνεις να ρωτάς τους Δασκάλους και τους γκουρού πώς να είσαι ευτυχισμένος. Οι λεγόμενοι γκουρού υπάρχουν επειδή είσαι κουτός. Δημιουργείς εσύ τη δυστυχία κι έπειτα πας και ρωτάς τους άλλους πώς θα την ξεδημιουργήσεις. Και θα δημιουργείς συνεχώς δυστυχία, διότι δεν είσαι σε εγρήγορση ως προς αυτά που κάνεις. Από τούτη τη στιγμή ακριβώς δοκίμασε, δοκίμασε να είσαι ευτυχισμένος και μακάριος.