Η ψυχολογία του θυμού είναι πως ήθελες κάποιο πράγμα και κάποιος σε εμπόδισε να το έχεις.  Κάποιος εμφανίστηκε ως φραγμός, ως εμπόδιο.  Ολόκληρη η ενέργειά σου ετοιμαζόταν να πάρει κάτι και κάποιος έβαλε φραγμό στην ενέργεια.  Δεν μπόρεσες να πάρεις αυτό που ήθελες.

Αυτή λοιπόν η απογοητευμένη ενέργεια γίνεται θυμός...  θυμός εναντίον του ανθρώπου που κατέστρεψε τη δυνατότητα εκπλήρωσης τής επιθυμίας σου.

Δεν μπορείς να εμποδίσεις το θυμό, γιατί ο θυμός είναι ένα παράγωγο, μπορείς όμως να κάνεις κάτι άλλο έτσι ώστε να μην συμβεί το παράγωγο καθόλου.

Στη ζωή να θυμάσαι ένα πράγμα: ποτέ μην επιθυμείς κάτι τόσο πολύ εντατικά, σαν να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.  Γίνε λιγάκι ανάλαφρος, σαν να παίζεις. 

Δεν λέω να μην επιθυμείς - γιατί θα γίνει αυτό κάτι το καταπιεσμένο μέσα σου.  Λέω να επιθυμείς, αλλά να είναι σαν παιγνίδι η επιθυμία σου.  Αν μπορείς να την πετύχεις, πολύ καλά.  Αν δεν μπορείς να την πετύχεις, ίσως να μην ήταν η κατάλληλη στιγμή΄  θα δούμε την επόμενη φορά.  Μάθε κάτι από την τέχνη τού παίκτη.

Ταυτιζόμαστε τόσο πολύ με την επιθυμία που μετά, όταν βρίσκει φραγμούς ή εμπόδια, η ίδια μας η ενέργεια γίνεται φωτιά΄ σε καίει.  Και στην κατάσταση αυτή τής σχεδόν παραφροσύνης, μπορείς να κάνεις τα πάντα, για τα οποία θα μετανιώσεις.  Μπορεί να σου δημιουργήσει μια σειρά γεγονότων μέσα στα οποία ίσως να εμπλακεί όλη σου η ζωή.  Λόγω αυτού, επί χιλιάδες χρόνια, λένε, ΄΄Άφησε τις επιθυμίες.΄΄  Ζητάς έτσι κάτι το απάνθρωπο.  Ακόμη και οι άνθρωποι που είπαν, ΄΄Άφησε τις επιθυμίες,΄΄ σου έδωσαν κι αυτοί ένα κίνητρο, μια επιθυμία:  αν μείνεις χωρίς επιθυμίες, θα φτάσεις στην υπέρτατη ελευθερία τής μόκσα, της νιρβάνα.  Είναι κι αυτό μια επιθυμία.

Μπορείς να καταπιέσεις μια επιθυμία για κάποια μεγαλύτερη επιθυμία και μπορεί ακόμη και να ξεχάσεις ότι παραμένεις ο ίδιος άνθρωπος.  Έχεις απλώς αλλάξει το στόχο.  Ασφαλώς δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που προσπαθούν να πετύχουν τη μόκσα, έτσι λοιπόν δεν θα έχεις μεγάλο ανταγωνισμό.  Μάλιστα, οι άνθρωποι θα χαρούν πολύ που άρχισες να πηγαίνεις προς τη μόκσα΄ ένας ανταγωνιστής λιγότερος στη ζωή.  Σε ό,τι αφορά όμως εσένα, δεν έχει αλλάξει τίποτα.  Κι αν μπορέσει να δημιουργηθεί κάτι που να παρεμποδίζει την επιθυμία σου για μόκσα, θα φουντώσει και πάλι ο θυμός.  Και τούτη τη φορά θα είναι πολύ μεγαλύτερος, διότι τώρα η επιθυμία είναι πολύ μεγαλύτερη.  Ο θυμός είναι πάντοτε στην ίδια αναλογία με την επιθυμία.

Έχω ακούσει...

Υπήρχαν τρία μοναστήρια, χριστιανικά μοναστήρια, πολύ κοντά μεταξύ τους, μέσα στο δάσος.  Κάποια μέρα συναντήθηκαν στο σταυροδρόμι τρεις μοναχοί.  Επέστρεφαν από τα χωριά στα μοναστήρια τους΄ ο καθένας τους ανήκε σε ένα διαφορετικό μοναστήρι.  Ήταν κουρασμένοι.  Κάθισαν κάτω από τα δέντρα κι άρχισαν να συζητούν κάποια πράγματα για να περάσει η ώρα.

Ο ένας άνθρωπος είπε, ΄΄Ένα πράγμα που θα πρέπει να παραδεχτείτε είναι πως, σε ό,τι αφορά την παιδεία, τη μάθηση, το δικό μας μοναστήρι είναι το καλύτερο.΄΄

Ο άλλος μοναχός είπε, ΄΄Συμφωνώ, είναι αλήθεια.  Οι δικοί σας άνθρωποι είναι περισσότερο λόγιοι, αλλά σε ό,τι αφορά την ασκητική, σε ό,τι αφορά την πειθαρχία, σε ό,τι αφορά την πνευματική εκπαίδευση, δεν μπορείτε να φτάσετε καθόλου το δικό μας μοναστήρι.  Και να θυμάσαι, οι γνώσεις δεν θα μπορέσουν να σε βοηθήσουν να γνωρίσεις την αλήθεια.  Μόνον η πνευματική πειθαρχία, κι εμείς είμαστε οι καλύτεροι σε ό,τι αφορά την πνευματική πειθαρχία.΄΄

Ο τρίτος μοναχός είπε, ΄΄Έχετε δίκιο κι οι δύο.  Το πρώτο μοναστήρι είναι το καλύτερο στη μάθηση, στις γνώσεις.  Το δεύτερο μοναστήρι είναι το καλύτερο σε πνευματική πειθαρχία, ασκητική, νηστείες.  Αλλά σε ό,τι αφορά την ταπεινότητα, την έλλειψη εγωισμού, είμαστε κορυφαίοι.΄΄  Ταπεινότητα, έλλειψη εγωισμού...  αλλά ο άνθρωπος φαίνεται ότι δεν είχε καθόλου επίγνωση αυτού που έλεγε:  ΄΄Σε ό,τι αφορά την ταπεινότητα, την έλλειψη εγωισμού, είμαστε κορυφαίοι.΄΄

Ακόμη και η ταπεινότητα μπορεί να γίνει παιγνίδι τού εγώ.  Η έλλειψη εγωισμού μπορεί να γίνει παιγνίδι τού εγώ.  Χρειάζεται να έχει πολλή επίγνωση κανείς.  Δεν πρέπει να προσπαθήσεις να σταματήσεις το θυμό.  Δεν πρέπει, κατά κανένα τρόπο, να κρατάς υπό έλεγχο το θυμό, αλλιώς θα σε κάψει, θα σε καταστρέψει.  Εκείνο που θέλω να πω είναι:  πρέπει να πας στις ρίζες.  Η ρίζα είναι πάντοτε κάποια επιθυμία που έχει μπλοκαριστεί και η απογοήτευση έχει δημιουργήσει το θυμό.   Μην παίρνεις τις επιθυμίες πολύ στα σοβαρά.  Μην παίρνεις τίποτε στα σοβαρά.

Είναι ατυχές που καμιά θρησκεία στο κόσμο δεν δέχτηκε την αίσθηση τού χιούμορ ως μια από τις βασικές ιδιότητες τού θρησκευόμενου ανθρώπου.  Θέλω να καταλάβεις ότι η αίσθηση του χιούμορ, η παιγνιώδης διάθεση, πρέπει να αποτελούν τις θεμελιώδεις ιδιότητες.  Δεν πρέπει να παίρνεις τόσο στα σοβαρά τα πράγματα, τότε δεν θα προβάλλει ο θυμός.  Μπορείς να γελάσεις απλώς με το όλο πράγμα.  Μπορείς να αρχίσεις να γελάς με τον εαυτό  σου.  Μπορείς να αρχίσεις να γελάς με καταστάσεις στις οποίες θα είχες θυμώσει και εξοργιστεί.

Χρησιμοποίησε την παιγνιώδη διάθεση, την αίσθηση του χιούμορ, το γέλιο.  Ο κόσμος είναι μεγάλος και υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι.  Οι πάντες προσπαθούν να πετύχουν κάτι.  Είναι πολύ φυσικό ότι μερικές φορές οι άνθρωποι μπορεί να μπερδεύονται ο ένας στα πόδια του άλλου΄ όχι πως το θέλουν αυτό, είναι απλώς η κατάσταση τέτοια, είναι τυχαίο το πράγμα.

Έχω ακούσει για έναν σούφι μύστη, τον Τζουνέντ, ο οποίος κάθε μέρα κατά τη βραδινή προσευχή ευχαριστούσε την ύπαρξη για την ευσπλαχνία της, για την  αγάπη της, για τη φροντίδα της.

Συνέβη κάποτε να ταξιδεύουν επί τρεις ημέρες περνώντας από χωριά όπου οι άνθρωποι ήταν πολύ ανταγωνιστικοί απέναντι στον Τζουνέντ, γιατί νόμιζαν ότι οι διδασκαλίες του δεν ήταν ακριβώς οι διδασκαλίες του Μωάμεθ.  Η διδασκαλία του έμοιαζε να είναι προσωπική δική του, και, ΄΄Διαφθείρει τους ανθρώπους.΄΄

Έτσι λοιπόν, από τρία χωριά δεν είχαν λάβει καθόλου τροφή, ούτε καν νερό.  Την τρίτη μέρα ήταν πραγματικά σε κακή κατάσταση.  Οι μαθητές του σκέφτονταν, ΄΄Για να δούμε τώρα τι θα συμβεί στην προσευχή.  Πώς γίνεται να πει τώρα προς την ύπαρξη, ΄Είσαι ευσπλαχνική απέναντί μας΄ η αγάπη σου βρίσκεται εδώ.  Μας φροντίζεις και σου είμαστε ευγνώμονες΄;΄΄

Όταν όμως ήρθε η ώρα της προσευχής, ο Τζουνέντ προσευχήθηκε με τον ίδιο τρόπο.  Μετά από την προσευχή, είπαν οι οπαδοί του, ΄΄Πάει πολύ αυτό.  Επί τρεις ημέρες υποφέρουμε από πείνα, από δίψα.  Είμαστε κουρασμένοι, δεν έχουμε κοιμηθεί κι εσύ εξακολουθείς να λες στην ύπαρξη, ΄Είσαι ευσπλαχνική, η αγάπη σου προς εμάς είναι μεγάλη και μας φροντίζεις τόσο πολύ που σου είμαστε ευγνώμονες.΄ ΄΄

Ο Τζουνέντ είπε, ΄΄Η προσευχή μου δεν εξαρτάται από κάποιον όρο΄ τα πράγματα αυτά είναι συνηθισμένα.  Αν θα λάβω τροφή ή όχι, δεν θέλω να ενοχλώ την ύπαρξη με εκείνο΄ ένα τόσο μικρό πράγμα μέσα σε ένα τόσο μεγάλο σύμπαν.  Αν δεν βρω νερό...  ακόμη κι αν πεθάνω, δεν έχει σημασία, η προσευχή μου θα μείνει η ίδια.  Γιατί μέσα σε αυτό το απέραντο σύμπαν... δεν έχει σημασία αν ζει ή αν πέθανε ο Τζουνέντ.΄΄

Αυτό εννοώ όταν λέω να μην παίρνεις τίποτε στα σοβαρά... ούτε καν τον εαυτό σου.  Και θα δεις τότε ότι απλώς δεν έχει συμβεί ο θυμός.  Δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα θυμού.  Και ασφαλώς ο θυμός είναι μια από τις πιο μεγάλες διαρροές τής πνευματικής σου ενέργειας.  Αν μπορέσεις να το καταφέρεις, να έχεις διάθεση παιγνιδιού ως προς τις επιθυμίες σου και να παραμένεις ο ίδιος είτε επιτυγχάνεις είτε αποτυγχάνεις...

Άρχισε να σκέφτεσαι τον εαυτό σου ήσυχο... χωρίς τίποτε το ιδιαίτερο΄ δεν είναι αναγκαίο να νικάς, δεν είναι αναγκαίο να επιτυγχάνεις πάντα σε όλες τις καταστάσεις.  Ο κόσμος είναι μεγάλος κι εμείς είμαστε μικροί άνθρωποι.

Όταν αυτό μπει μόνιμα μέσα στην ύπαρξή σου, τότε όλα είναι αποδεκτά. Ο θυμός εξαφανίζεται και η εξαφάνιση θα σου φέρει μια νέα έκπληξη, διότι, όταν εξαφανίζεται ο θυμός, αφήνει πίσω του τεράστια ενέργεια για ευσπλαχνία, αγάπη, φιλία.