Θυμήσου να μη με καταλαβαίνεις λάθος. Είπα, ΄΄Έκφραζε τα αρνητικά σου συναισθήματα.΄΄ Δεν είπα, ΄΄Δημοσίως.΄΄ Έτσι ακριβώς διαστρεβλώνονται τα πράγματα.

Αν τώρα αισθάνεσαι θυμωμένος με κάποιον κι αρχίσεις να εκφράζεις το θυμό, ο άλλος άνθρωπος δεν πρόκειται να είναι ένας Γκωτάμα Βούδας και να κάτσει σιωπηλός. Δεν είναι ένα μαρμάρινο άγαλμα΄ κάτι θα κάνει κι εκείνος. Θα εκφράσεις εσύ το θυμό, θα εκφράσει κι εκείνος θυμό.

Αυτό θα δημιουργήσει περισσότερο θυμό μέσα σου - κι ο θυμός ή η βία δημιουργούν το ίδιο και στην άλλη πλευρά και μάλιστα εκδικητικά. Και τότε θα νιώθεις ότι μπήκες περισσότερο μέσα σε τούτο, επειδή σου είπαν να εκφράζεσαι.
 

Αν νιώθεις θυμωμένος, πήγαινε στο δωμάτιό σου, κλείσε το δωμάτιο, χτύπα ένα μαξιλάρι, στάσου μπροστά στον καθρέφτη, βάλε τις φωνές στην εικόνα σου, πες πράγματα που δεν είπες ποτέ σε κανένα και που πάντα ήθελες να τα πεις. Αλλά το φαινόμενο πρέπει να είναι ιδιωτικό, διαφορετικά δεν υπάρχει τέλος. Τα πράγματα κινούνται συνέχεια σε κύκλο κι εμείς θέλουμε να τα τελειώσουμε.

Μόλις λοιπόν αισθάνεσαι κάποιο αρνητικό συναίσθημα για τον οποιονδήποτε, το ζήτημα δεν είναι εκείνος ο άλλος άνθρωπος. Το ζήτημα είναι ότι έχεις την συγκεκριμένη ενέργεια του θυμού. Τώρα, την ενέργεια αυτή πρέπει να την διασκορπίσεις μέσα στο σύμπαν. Δεν πρέπει να την καταπιέσεις μέσα σου.

Όποτε λοιπόν λέω, ΄΄Εκφράσου,΄΄ εννοώ πάντοτε ιδιωτικά, όταν είσαι μόνος. Πρόκειται για διαλογισμό, δεν πρόκειται για καυγά. Αν νιώθεις λυπημένος, κάθησε μέσα στο δωμάτιό σου και νιώσε όσο λυπημένος μπορείς΄ δεν θα σε βλάψει. Να είσαι πραγματικά λυπημένος και δες πόση ώρα θα κρατήσει αυτό. Τίποτε δεν κρατάει για πάντα΄ σε λίγο θα αρχίσει να φεύγει. Αν αισθάνεσαι την ανάγκη να κλάψεις, κλάψε΄ αλλά ιδιωτικά.

Αυτά τα πράγματα δεν έχουν καμιά σχέση με τους άλλους. Τα πάντα είναι δικό σου πρόβλημα΄ γιατί να το κάνεις δημόσια; Και με τον τρόπο αυτό, δεν θα το βοηθήσεις, αλλά αντίθετα θα αυξηθεί. Κάθε μέρα λοιπόν, πριν αποκοιμηθείς, επί μια ώρα τη νύχτα, κάθισε πάνω στο κρεβάτι σου και κάνε κάθε είδους τρελά πράγματα που ήθελες να κάνεις, που οι άνθρωποι κάνουν όταν είναι θυμωμένοι, βίαιοι, καταστροφικοί. Και δεν σημαίνει αυτό ότι πρέπει να είσαι καταστροφικός με πολύτιμα πράγματα΄ σκίζε απλώς χαρτιά σε μικρά κομμάτια και πέτα τα τριγύρω΄ και την ξέρεις την ιστορία. Κι αυτό θα είναι αρκετό.

Αν θέλεις να κάνεις κάτι δημόσια, κάνε ό,τι σου έλεγα σχετικά με εκείνους τους πρωτόγονους. Μπορείς να πας στον άνθρωπο με τον οποίο είχες θυμώσει και να του πεις, ΄΄Είχα θυμώσει, ιδιωτικά, μαζί σου. Σου έβαλα τις φωνές, σε έβρισα, σου είπα άσχημα πράγματα΄ σε παρακαλώ να με συγχωρήσεις. Όλα όμως έγιναν ιδιωτικά, γιατί το πρόβλημα ήταν δικό μου΄ δεν έχει καμιά σχέση με σένα. Απευθυνόταν όμως κατά κάποιο τρόπο σε σένα κι εσύ δεν το ξέρεις΄ γι΄αυτό και χρειάζεται να ζητήσω συγνώμη.΄΄

Αυτό πρέπει να γίνει δημόσια. Θα βοηθήσει τους ανθρώπους να βοηθήσουν ο ένας τον άλλο. Και ο άλλος άνθρωπος δεν θα θυμώσει΄ θα πει, ΄΄Δεν υπάρχει λόγος για συγνώμη. Δεν μου έκανες τίποτε. Κι αν αισθάνεσαι καθαρός, ήταν καλή η άσκηση.΄΄

Μην παρουσιάζεις όμως δημόσια τα αρνητικά σου στοιχεία, την ασχήμια σου΄ διαφορετικά, δημιουργείς μεγαλύτερα προβλήματα καθώς προσπαθείς να λύσεις μικρά προβλήματα. Να είσαι πραγματικά πολύ προσεκτικός. Κάθε τι το αρνητικό πρέπει να γίνεται ιδιωτικά, όταν είσαι μόνος σου. Κι αν θέλεις να κάνεις κάποια δημόσια δήλωση σχετικά με τούτο - γιατί κάποιον μπορεί να είχες στο νου σου τον οποίο μίσησες, τον οποίο σκότωσες ενώ έσχιζες το χαρτί - πήγαινε σε κείνον και ζήτα ταπεινά να σε συγχωρήσει.

Και μπορείς εδώ να δεις τη διαφορά μου από τις λεγόμενες Δυτικές θεραπείες. Δεν έχουν... η ανακούφιση που δίνουν είναι προσωρινή.

Μην πλένεις τα άπλυτά σου σε δημόσιους χώρους. Δεν υπάρχει λόγος. Γιατί να αναμειγνύεις κι άλλους ανθρώπους χωρίς λόγο; Γιατί να δημιουργείς μια άσχημη εικόνα του εαυτού σου χωρίς λόγο;

Μου θυμίζει αυτό μια πολύ παράξενη ιστορία. Γινόταν ένα μεγάλο συνέδριο - ένα παγκόσμιο συνέδριο ψυχολόγων, ψυχαναλυτών, θεραπευτών κι όλων των άλλων σχολών που θεραπεύουν τον νου του ανθρώπου. Ένας μεγάλος ψυχαναλυτής διάβαζε μια εργασία, δεν μπορούσε όμως να τη διαβάσει, γιατί την προσοχή του την αποσπούσε συνεχώς μια νεαρή ψυχαναλύτρια που καθόταν στην πρώτη σειρά κι ένας άσχημος γέρος που έπαιζε συνέχεια με το στήθος της. Κι εκείνη δεν ήταν καθόλου ενοχλημένη.

Δεν μπορούσε να διαβάσει την εργασία του. Προσπάθησε να κρύψει εκείνη τη γυναίκα κι εκείνο το γέρο πίσω από την εργασία, αλλά ξεχνούσε ποια γραμμή διάβαζε και μπερδεύτηκε τόσο πολύ που τελικά είπε, ΄΄Είναι αδύνατον.΄΄

Το συνέδριο δεν μπορούσε να καταλάβει τι είναι αδύνατον και γιατί φερόταν με αυτό τον τρόπο. Ποτέ πριν... Ενώ είναι ένας πολύ συστηματικός στοχαστής, σήμερα λέει ανοησίες. Διαβάζει μια πρόταση μισή κι έπειτα μια άλλη που δεν έχει καμιά σχέση μαζί της, κι έπειτα εμφανίζεται μια άλλη σελίδα και τώρα λέει, ΄΄Έχουν μπερδευτεί τα πάντα και δεν μπορώ...΄΄

Και δεν κοίταζε τη γυναίκα που καθόταν ακριβώς μπροστά. Κάποιος σηκώθηκε όρθιος και είπε, ΄΄Τι συμβαίνει; Γιατί γελοιοποιείς τον εαυτό σου;΄΄

Εκείνος είπε, ΄΄Δεν γελοιοποιώ τον εαυτό μου. Αυτή η νεαρή κυρία δεν κάνει τίποτε κι εκείνος ο άσχημος γέρος παίζει με το στήθος της.΄΄

Η νεαρή γυναίκα είπε, ΄΄Μα αυτό δεν είναι δικό σου πρόβλημα. Θα έπρεπε να διαβάζεις την εργασία σου. Ακόμη κι εγώ δεν το βλέπω σαν πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι δικό του, γιατί να ανησυχώ εγώ;

΄΄Έχει καταπιεσμένη σεξουαλικότητα΄ ίσως δεν μπόρεσε να θηλάσει αρκετό καιρό από τη μητέρα του. Κι ακόμη, σε τούτη την ηλικία... θα πρέπει να είναι ογδόντα. Και δεν μου κάνει κακό. Και το πρόβλημα δεν είναι δικό μου, γιατί λοιπόν να τον σταματήσω; Και το πρόβλημα δεν είναι δικό σου΄ εσύ γιατί αναστατώνεσαι; Το πρόβλημα είναι απλούστατα δικό του. Θα πρέπει να κάνει ψυχανάλυση - κι είναι ένας σπουδαίος ψυχαναλυτής κι ο ίδιος. Μάλιστα, είναι ο δάσκαλός μου.΄΄

Αλλά εκείνο που είπε η γυναίκα, ΄΄Ό,τι κάνει δεν είναι δικό μου πρόβλημα,΄΄ απαιτεί μια πολύ ενοποιημένη προσωπικότητα, μια οπτική ξεκάθαρη, ότι παρόλο που κάνει κάτι σε εκείνην, το πρόβλημα είναι δικό του.

Και συνέχισε λέγοντας, ΄΄Γιατί να αναστατωθώ; Ο καημένος υποφέρει από την παιδική του ηλικία, όπως φαίνεται, και δεν βρήκε ποτέ την ευκαιρία... και τώρα βρίσκεται σχεδόν ο μισός μέσα στο μνήμα. Αν μπορώ να του δώσω λίγη ικανοποίηση, δεν βλάπτει. Εμένα δεν με βλάπτει καθόλου - απορώ όμως που δεν μπορούσες να διαβάσεις την εργασία σου. Φαίνεται πως στέκεις πίσω από τούτο τον γέρο άνθρωπο. Έχεις κι εσύ το ίδιο πρόβλημα.΄΄

Κι ήταν γεγονός. Είχε κι εκείνος ο άνθρωπος το ίδιο πρόβλημα΄ διαφορετικά, δεν υπήρχε τίποτε για το οποίο να ανησυχεί. Έπρεπε να διαβάσει την εργασία του και να αφήσει τον ηλικιωμένο να κάνει ό,τι κάνει, κι αν η νεαρή γυναίκα δεν τον εμποδίζει, δεν τον προσέχει καν, τον ίδιο δεν τον αφορά καθόλου.

Τώρα, αυτό που χρειάζεται ο άνθρωπος εκείνος είναι απλώς ένα μπιμπερό, ώστε όταν είναι μόνος του τη νύχτα να μπορεί να ρουφά χλιαρό γάλα από το μπιμπερό και να το απολαμβάνει. Και μέσα στο σκοτάδι, είτε πρόκειται για μια αληθινή θηλή ή απλώς ένα λαστιχένιο στήθος, δεν υπάρχει διαφορά. Το μόνο που του χρειάζεται είναι ένα μπιμπερό για μικρά μωρά κάθε νύχτα, ώστε να μπορέσει να πεθάνει ειρηνικά χωρίς κανένα πρόβλημα. Αλλά εκείνος το ρίχνει αυτό στην καημένη τη γυναίκα που δεν έχει καμιά σχέση με το θέμα.

Κι όχι μόνο αυτό: κάποιος άλλος, που είναι εντελώς έξω από το όλο πράγμα, ενοχλείται, επειδή έχει κι αυτός το ίδιο πρόβλημα.

Κράτησε για τον εαυτό σου τα προσωπικά σου προβλήματα. Καμιά ομαδική θεραπεία δεν βοηθάει πολύ, διότι ό,τι κάνεις μέσα στην ομάδα δεν μπορείς να το κάνεις μέσα στην κοινωνία. Και η ομάδα δεν μπορεί να γίνει όλη σου η ζωή΄ εκτός ομάδας, θα είσαι και πάλι με τις ίδιες δυσκολίες.

Αυτό που σου δίνω είναι μια απλή μέθοδος που μπορείς να την κάνεις μόνος σου πολύ εύκολα. Καθάρισε το ασυνείδητό σου και έλα στον έξω κόσμο με τους άλλους ανθρώπους - με πρόσωπο πιο μαλακό, μάτια πιο καθαρά, πράξεις πιο ανθρώπινες.