Το εγώ δεν αισθάνεται καλά, ήσυχο, με τους μικρούς λοφίσκους΄ ζητάει βουνά ολόκληρα. Ακόμη κι αν πρόκειται για δυστυχία, δεν πρέπει να αποτελεί ένα λοφίσκο, πρέπει να αποτελεί ένα Έβερεστ. Ακόμη κι αν είναι δυστυχισμένο, το εγώ δεν θέλει να έχει μια συνηθισμένη δυστυχία΄ θέλει να έχει μια ασυνήθιστη δυστυχία!

Οι άνθρωποι αδιάκοπα δημιουργούν προβλήματα από το τίποτα. Έχω μιλήσει με χιλιάδες ανθρώπους σχετικά με τα προβλήματά τους και δεν έχω ακόμη συναντήσει ούτε ένα πραγματικό πρόβλημα! Όλα τα προβλήματα είναι πλαστά - τα δημιουργείς εσύ, διότι χωρίς προβλήματα νιώθεις κενός. Δεν έχεις τίποτε να κάνεις, τίποτε να πολεμήσεις, κανένα μέρος να πας. Οι άνθρωποι πάνε από τον ένα γκουρού στον άλλο, από τον ένα Δάσκαλο στον άλλο, από τον ένα ψυχαναλυτή στον άλλο, από τη μια θεραπευτική ομάδα στην άλλη, διότι, αν δεν πάνε, νιώθουν κενοί και νιώθουν ξαφνικά ότι η ζωή δεν έχει νόημα. Δημιουργείς προβλήματα έτσι ώστε να μπορείς να νιώθεις ότι η ζωή αποτελεί ένα σπουδαίο έργο, ανάπτυξη, κι εσύ πρέπει να αγωνιστείς σκληρά.

Το εγώ μπορεί να υπάρχει μόνο όταν αγωνίζεται, να θυμάσαι - όταν πολεμάει. Κι αν σου πω, ΄΄Σκότωσε τρεις μύγες και θα φωτιστείς,΄΄ δεν θα με πιστέψεις. Θα πεις, ΄΄Τρεις μύγες; Δεν φαίνεται σπουδαίο το πράγμα. Και θα φωτιστώ; Δεν δείχνει πιθανό αυτό.΄΄ Αν πω ότι θα χρειαστεί να σκοτώσεις επτακόσια λιοντάρια, αυτό βέβαια σού φαίνεται πιθανότερο! Όσο πιο μεγάλο είναι το πρόβλημα, τόσο πιο μεγάλη είναι η πρόκληση... και με την πρόκληση προβάλλει το εγώ σου, πετάει ψηλά. Εσύ δημιουργείς τα προβλήματα. Προβλήματα δεν υπάρχουν.

Οι ιερείς και οι ψυχαναλυτές και οι γκουρού είναι ευχαριστημένοι, γιατί όλο τους το επάγγελμα υπάρχει εξαιτίας σου. Αν δεν δημιουργείς λοφίσκους από το τίποτα και δεν μετατρέπεις τους λοφίσκους σου σε βουνά, τι νόημα θα έχει να σε βοηθούν οι γκουρού; Πρώτα πρέπει να βρεθείς σε κατάσταση για βοήθεια.

Οι πραγματικοί Δάσκαλοι έλεγαν πάντοτε κάτι άλλο. Έλεγαν, ΄΄Κοίτα, σε παρακαλώ, τι κάνεις εσύ, τι ανοησίες κάνεις. Πρώτα δημιουργείς ένα πρόβλημα, μετά φεύγεις σε αναζήτηση μιας λύσης. Παρατήρησε γιατί δημιουργείς το πρόβλημα΄ στην αρχή ακριβώς, τότε που δημιουργείς το πρόβλημα, βρίσκεται και η λύση - μην το δημιουργείς!΄΄ Αυτό όμως δεν σου αρέσει, γιατί τότε πέφτεις αίφνης φαρδύς πλατύς πάνω στον εαυτό σου. Δεν υπάρχει τίποτε να κάνεις; Καμιά φώτιση; Κανένα σατόρι; Κανένα σαμάντι; Και γίνεσαι αμέσως βαθιά ανήσυχος, άδειος, και προσπαθείς να γεμίσεις τον εαυτό σου με ό,τι να΄ναι.

Δεν έχεις κανένα πρόβλημα, μόνο αυτό χρειάζεται να καταλάβεις. Μπορείς αυτήν ακριβώς τη στιγμή να αφήσεις όλα τα προβλήματα, γιατί αποτελούν δικό σου δημιούργημα. Ρίξε άλλη μια ματιά στα προβλήματά σου: όσο πιο βαθιά κοιτάζεις, τόσο πιο μικρά θα δείχνουν. Συνέχισε να τα κοιτάζεις και θα αρχίσουν σιγά-σιγά να εξαφανίζονται. Συνέχισε να ατενίζεις και ξαφνικά θα δεις ότι υπάρχει άδειος χώρος... Ένας όμορφος άδειος χώρος σε περιβάλλει. Χωρίς κάτι να κάνεις, χωρίς κάτι να γίνεις, γιατί ήδη είσαι αυτό.

Η φώτιση δεν είναι κάτι που πρέπει να το πετύχεις, είναι κάτι που πρέπει να το ζήσεις. Όταν λέω ότι επέτυχα τη φώτιση, εννοώ απλώς ότι αποφάσισα να την ζήσω. Έφτανε πια! Κι από τότε τη ζω. Πρόκειται για την απόφαση ότι τώρα δεν σε ενδιαφέρει να δημιουργείς προβλήματα, αυτό είναι όλο. Πρόκειται για την απόφαση ότι έχεις τώρα τελειώσει με όλες αυτές τις ανοησίες τής δημιουργίας προβλημάτων και της εύρεσης λύσεων.

Όλες αυτές οι ανοησίες είναι ένα παιγνίδι που παίζεις με τον εαυτό σου: κρύβεσαι εσύ ο ίδιος και ψάχνεις εσύ ο ίδιος, παίζεις και τις δυο πλευρές. Και το ξέρεις! Γι΄αυτό ακριβώς και χαμογελάς όταν το λέω αυτό, γελάς. Δεν μιλώ για κάτι αστείο΄ το καταλαβαίνεις. Γελάς με τον εαυτό σου. Παρατήρησε τον εαυτό σου που γελάει, κοίτα το χαμόγελό σου΄ το καταλαβαίνεις! Έτσι είναι κατ΄ανάγκην, γιατί το παιγνίδι είναι δικό σου: κρύβεσαι και περιμένεις να μπορέσει ο εαυτός σου να ψάξει και να σε βρει.

Μπορείς να βρεις αμέσως τώρα τον εαυτό σου γιατί εσύ είσαι που κρύβεσαι. Γι΄αυτό και χτυπούν συνεχώς οι Δάσκαλοι τού Ζεν. Όποτε έρχεται κάποιος και λέει, ΄΄Θέλω να γίνω βούδας,΄΄ ο Δάσκαλος θυμώνει πολύ. Διότι του ζητάει ανοησίες, αφού είναι ήδη βούδας. Αν έρθει σε μένα ο Βούδας και με ρωτήσει πώς να γίνει βούδας, τι πρέπει να κάνω; Θα τον χτυπήσω στο κεφάλι. ΄΄Ποιον νομίζεις ότι κοροϊδεύεις; Είσαι βούδας!΄΄

Μην δημιουργείς άσκοπα προβλήματα στον εαυτό σου. Και θα σου συμβεί η κατανόηση αν παρατηρείς πώς κάνεις το πρόβλημα όλο και πιο μεγάλο, πώς το περιπλέκεις και πώς βοηθάς τον τροχό να κινείται όλο και πιο γρήγορα. Βρίσκεσαι τότε ξαφνικά στην κορυφή τής δυστυχίας σου και έχεις ανάγκη από την συμπόνια όλου του κόσμου.

Το εγώ χρειάζεται μερικά προβλήματα. Αν το καταλάβεις αυτό, με την ίδια την κατανόηση τα βουνά γίνονται λοφίσκοι κι έπειτα εξαφανίζονται ακόμη κι οι λοφίσκοι. Υπάρχει ξαφνικά ο άδειος χώρος, καθαρός άδειος χώρος παντού τριγύρω. Αυτό ακριβώς σημαίνει η φώτιση - μια βαθιά κατανόηση πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Τότε, δίχως κανένα πρόβλημα να λύσεις, τι θα κάνεις; Αρχίζεις αμέσως να ζεις. Τρως, κοιμάσαι, αγαπάς, κουβεντιάζεις, τραγουδάς, χορεύεις. Τι άλλο έχεις να κάνεις; Έχεις γίνει θεός, έχεις αρχίσει να ζεις!

Αν μπορούν να χορεύουν λίγο παραπάνω οι άνθρωποι, να τραγουδούν λίγο παραπάνω, να είναι λίγο πιο τρελοί, θα κυλάει περισσότερο η ενέργειά τους και τα προβλήματά τους θα εξαφανιστούν σιγά-σιγά. Γι΄αυτό και επιμένω τόσο πολύ για το χορό. Χόρεψε μέχρις οργασμού΄ άσε να γίνει χορός όλη σου η ενέργεια και ξαφνικά θα δεις ότι δεν έχεις κεφάλι. Η ενέργεια που είχε κολλήσει στο κεφάλι κινείται τώρα παντού, δημιουργεί όμορφα σχήματα, εικόνες, κίνηση. Κι όταν χορεύεις, έρχεται κάποια στιγμή που το σώμα σου δεν είναι πια ένα άκαμπτο πράγμα, γίνεται ευλύγιστο, ρευστό. Όταν χορεύεις έρχεται κάποια στιγμή που δεν είναι τόσο ξεκάθαρα τα όριά σου΄ λιώνεις και συγχωνεύεσαι με το σύμπαν, ανακατεύονται τα όρια. Τότε δεν δημιουργείς κανένα πρόβλημα.

Ζήσε, χόρεψε, φάε, κοιμήσου, κάνε τα διάφορα πράγματα όσο πιο ολικά γίνεται. Και να θυμάσαι πάντα: όποτε συλλαμβάνεις τον εαυτό σου να δημιουργεί κάποιο πρόβλημα, γλίστρησε έξω από αυτό, αμέσως.