Μια ιστορία Ζεν:
Ο Τζοσού, ο Δάσκαλος του Ζεν, ρώτησε έναν καινούργιο μοναχό μέσα στο μοναστήρι, ΄΄Σε έχω ξαναδεί;΄΄
Ο καινούργιος μοναχός απάντησε, ΄΄Όχι, κύριε.΄΄
Ο Τζοσού είπε, ΄΄Πιες τότε ένα τσάι.΄΄
Ο Τζοσού στράφηκε μετά σε έναν άλλο μοναχό, ΄΄Σε έχω ξαναδεί;΄΄
Ο δεύτερος μοναχός είπε, ΄΄Μάλιστα, κύριε, και βέβαια.΄΄
Ο Τζοσού είπε, ΄΄Πιες τότε ένα τσάι.΄΄
Αργότερα ο διευθύνων μοναχός του μοναστηριού ρώτησε τον Τζοσού, ΄΄Πώς γίνεται να κάνεις την ίδια προσφορά τσαγιού σε κάθε απάντηση;΄΄
Σε τούτο φώναξε ο Τζοσού, ΄΄Διευθυντή, βρίσκεσαι ακόμη εδώ;΄΄
Ο διευθυντής απάντησε, ΄΄Φυσικά, Δάσκαλε.΄΄
Ο Τζοσού είπε, ΄΄Πιες τότε ένα τσάι.΄΄

Η ιστορία είναι απλή αλλά δύσκολο να την καταλάβεις. Πάντα έτσι είναι. Όσο πιο απλό είναι ένα πράγμα, τόσο πιο δύσκολο είναι να το καταλάβεις. Για να καταλάβεις, χρειάζεται κάτι περίπλοκο΄ για να καταλάβεις, χρειάζεται να διαιρείς και να αναλύεις. Ένα απλό πράγμα δεν μπορείς να το διαιρέσεις και να το αναλύσεις, δεν υπάρχει τίποτε να διαιρέσεις και να αναλύσεις΄ το πράγμα είναι τόσο απλό. Το απλούστατο διαφεύγει πάντα από την κατανόηση, γι΄αυτό και δεν μπορείς να κατανοήσεις τον θεό. Ο θεός είναι το απλούστερο πράγμα, το απολύτως απλούστερο πράγμα που γίνεται. Τον κόσμο μπορείς να τον καταλάβεις΄ είναι πολύ περίπλοκος. Όσο πιο περίπλοκο είναι ένα πράγμα, τόσο πιο πολύ μπορεί ο νους να δουλέψει μαζί του. Όταν είναι απλό, δεν υπάρχει τίποτε να τροχιστεί πάνω του κι ο νους δεν μπορεί να δουλέψει.

Οι ορθολογιστές λένε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ορισμός για τις απλές ιδιότητες. Για παράδειγμα, σε ρωτά κάποιος τι είναι το κίτρινο. Είναι πολύ απλή η ιδιότητα, το κίτρινο χρώμα, τι ορισμό θα δώσεις; Θα πεις, ΄΄Το κίτρινο είναι κίτρινο.΄΄ Ο άνθρωπος θα πει, ΄΄Το ξέρω αυτό, αλλά ποιος είναι ο ορισμός του κίτρινου;΄΄ Αν πεις ότι το κίτρινο είναι κίτρινο, δεν δίνεις ορισμό, επαναλαμβάνεις απλώς το ίδιο πράγμα πάλι. Πρόκειται για ταυτολογία.

Ο Τζ. Μουρ, ένας εξαιρετικά διεισδυτικός νους αυτού του αιώνα, έγραψε ένα βιβλίο, το Principia Ethica. Όλο το βιβλίο αποτελείται από την πολύ επίμονη προσπάθεια να δώσει έναν ορισμό για το καλό. Κάνοντας προσπάθειες από κάθε κατεύθυνση, σε διακόσιες-τριακόσιες σελίδες, και τριακόσιες σελίδες του Τζ. Μουρ αξίζουν όσο τρεις χιλιάδες σελίδες κάποιου άλλου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το καλό δεν μπορεί να οριστεί. Δεν μπορείς να δώσεις ορισμό τού καλού, πρόκειται για μια πολύ απλή ιδιότητα. Όταν είναι περίπλοκο κάτι, περιέχει πολλά πράγματα΄ μπορείς να δώσεις ορισμό ενός πράγματος μέσω κάποιου άλλου που είναι εκεί παρόν. Αν είμαστε μέσα στο δωμάτιο εσύ κι εγώ και με ρωτήσεις, ΄΄Ποιος είσαι;΄΄ μπορώ τουλάχιστον να πω ότι δεν είμαι εσύ. Θα γίνει τούτο ο ορισμός, η ένδειξη. Αν όμως είμαι μόνος στο δωμάτιο και ρωτώ τον εαυτό μου, ΄΄Ποιος είμαι;΄΄ αντηχεί η ερώτηση αλλά δεν υπάρχει απάντηση. Πώς να δώσεις ορισμό;

Γι΄αυτό και μας έχει διαφύγει ο Θεός. Η διάνοια τον αρνείται, η λογική λέει όχι. Ο Θεός είναι ο απλούστερος παρανομαστής μέσα στην ύπαρξη, ο απλούστερος και ο πιο βασικός. Όταν σταματά ο νους, δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από τον Θεό, πώς να ορίσεις λοιπόν τον Θεό; Είναι μόνος μέσα στο δωμάτιο. Γι΄αυτό ακριβώς και προσπαθούν να διαιρούν οι θρησκείες, τότε είναι δυνατό να υπάρξει ορισμός. Λένε, ΄΄Αυτός ο κόσμος δεν είναι εκείνο΄ ο Θεός δεν είναι ο κόσμος, ο Θεός δεν είναι ύλη, ο Θεός δεν είναι σώμα, ο Θεός δεν είναι επιθυμία.΄΄ Είναι τρόποι αυτοί για να δώσεις έναν ορισμό.

Χρειάζεται να βάλεις κάτι έναντι κάποιου άλλου, τότε μπορεί να διαγραφεί κάποιο σύνορο. Πώς διαγράφεις το σύνορο αν δεν υπάρχει γείτονας; Πού βάζεις το φράκτη του σπιτιού σου, αν δεν υπάρχει γείτονας; Αν δεν υπάρχει κανένας δίπλα σου, πώς μπορείς να περιφράξεις το σπίτι σου; Το σύνορο του σπιτιού σου αποτελείται από την παρουσία τού γείτονά σου. Ο Θεός είναι μόνος του΄ δεν έχει γείτονα. Από πού αρχίζει; Πού τελειώνει; Πουθενά. Πώς μπορείς να ορίσεις τον Θεό; Για να οριστεί απλώς ο Θεός, δημιουργήθηκε ο Διάβολος. Ο Θεός δεν είναι ο Διάβολος΄ τουλάχιστον αυτό μπορούμε να το πούμε. Μπορεί να μην μπορείς να πεις τι είναι ο Θεός, μπορείς όμως να πεις τι δεν είναι: ο Θεός δεν είναι ο κόσμος.

Μόλις διάβαζα το βιβλίο ενός χριστιανού θεολόγου. Λέει ότι ο Θεός είναι τα πάντα εκτός από το κακό. Και αυτό επίσης είναι αρκετό για ορισμό. Λέει, ΄΄Όλα εκτός από το κακό.΄΄ Αυτό αρκεί για να βάλει το σύνορο. Δεν έχει επίγνωση: αν ο Θεός είναι ΄΄τα πάντα΄΄ τότε από πού έρχεται το κακό; Πρέπει να έρχεται από ΄΄τα πάντα.΄΄ Διαφορετικά, υπάρχει και κάποια άλλη πηγή τής ύπαρξης εκτός από τον Θεό και η άλλη εκείνη πηγή της ύπαρξης γίνεται ίση με τον Θεό. Τότε δεν μπορεί ποτέ να καταστραφεί το κακό, τότε έχει τη δική του πηγή ύπαρξης΄ τότε το κακό δεν εξαρτάται από τον Θεό, οπότε πώς μπορεί να το καταστρέψει ο Θεός; Δεν θα το καταστρέψει ο Θεός. Αν καταστραφεί το κακό, δεν μπορούμε να ορίσουμε τον Θεό. Για να τον ορίσουμε χρειάζεται να υπάρχει πάντοτε εκεί ο Διάβολος, τριγύρω του. Οι άγιοι χρειάζονται αμαρτωλούς΄ διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν. Πώς θα ξέρεις ποιος είναι άγιος; Κάθε άγιος χρειάζεται αμαρτωλούς τριγύρω του΄ οι αμαρτωλοί εκείνοι φτιάχνουν το σύνορο.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι τα περίπλοκα πράγματα μπορούν να γίνουν κατανοητά, τα απλά πράγματα δεν μπορούν. Το απλό πράγμα στέκει μόνο του. Αυτή η ιστορία Ζεν για τον Τζοσού είναι πολύ απλή. Είναι τόσο απλή που σου διαφεύγει: προσπαθείς να την πιάσεις, προσπαθείς να την αρπάξεις, σου ξεφεύγει. Είναι τόσο απλή που ο νους σου δεν μπορεί να δουλέψει πάνω της. Προσπάθησε να αισθανθείς την ιστορία. Δεν θα πω να προσπαθήσεις να την καταλάβεις, γιατί δεν μπορείς να την καταλάβεις. Προσπάθησε να αισθανθείς την ιστορία. Πολλά πράγματα είναι κρυμμένα μέσα της, αν προσπαθήσεις να τα αισθανθείς΄ αν προσπαθήσεις να την καταλάβεις, δεν υπάρχει τίποτα εκεί, η όλη αφήγηση είναι παράλογη.