Τη ζωή μπορείς να την καταλάβεις μόνον αν είσαι πρόθυμος να μπεις μέσα στο άγνωστο. Αν μένεις προσκολλημένος στο γνωστό, μένεις προσκολλημένος στον νου και ο νους δεν είναι η ζωή. Η ζωή είναι μη-νοητική, μη-διανοητική, επειδή η ζωή είναι ολική. Πρέπει να συμμετέχει σε κείνην η ολικότητά σου, δεν μπορείς απλώς να την σκέφτεσαι. Οι σκέψεις σχετικά με τη ζωή δεν είναι η ζωή. Πρόσεχε αυτό το ΄΄σχετικά με.΄΄ Σκέφτεται κανείς συνεχώς σχετικά με διάφορα: υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται σχετικά με το Θεό, υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται σχετικά με τη ζωή, υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται σχετικά με την αγάπη. Υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται σχετικά με τούτο και με κείνο.

Ο Μουλά Ναστρουντίν είχε γεράσει πολύ και πήγε στο γιατρό του. Έδειχνε πολύ αδύναμος κι έτσι ο γιατρός είπε, ΄΄Μπορώ να πω ένα μόνο πράγμα. Θα χρειαστεί να μειώσεις κατά το ήμισυ την ερωτική σου ζωή.΄΄ Ο Μουλά είπε, ΄΄Εντάξει. Ποιο ήμισυ να κόψω; Εκείνο όπου κουβεντιάζω γι΄αυτήν ή εκείνο που την σκέφτομαι;΄΄

Αυτό είναι όλο΄ μη γίνεσαι δάσκαλος ξένων γλωσσών, μη γίνεσαι παπαγάλος. Οι παπαγάλοι είναι καθηγητές ξένων γλωσσών. Ζουν με τις λέξεις, με τις έννοιες, με τις θεωρίες, με τις θεολογίες, και η ζωή περνά συνεχώς, γλιστράει μέσα από τα χέρια τους. Έπειτα ξαφνικά μια μέρα αρχίζουν να φοβούνται το θάνατο. Όταν φοβάται ένας άνθρωπος τον θάνατο, να ξέρεις καλά ότι αυτού του ανθρώπου του ξέφυγε η ζωή. Αν δεν του έχει ξεφύγει η ζωή, δεν μπορεί να υπάρχει ο φόβος του θανάτου. Αν έχει ζήσει κάποιος τη ζωή, θα είναι έτοιμος να ζήσει και τον θάνατο. Θα είναι σαγηνευμένος από το φαινόμενο του θανάτου.

Την ώρα που πέθαινε ο Σωκράτης, ήταν τόσο σαγηνευμένος που οι μαθητές του δεν μπορούσαν να καταλάβουν για ποιο πράγμα ένιωθε τόσο ευτυχισμένος. Ένας μαθητής, ο Κρίτων, ρώτησε, ΄΄Γιατί δείχνεις τόσο ευτυχισμένος; Εμείς κλαίμε και θρηνούμε.΄΄
Ο Σωκράτης είπε, ΄΄Γιατί να μην είμαι ευτυχισμένος; Έχω γνωρίσει τι είναι η ζωή, θέλω τώρα να γνωρίσω τι είναι ο θάνατος. Βρίσκομαι στο κατώφλι ενός μεγάλου μυστηρίου και είμαι ενθουσιασμένος! Φεύγω για ένα μεγάλο ταξίδι προς το άγνωστο. Είμαι γεμάτος απορία! Δεν μπορώ να περιμένω!΄΄ Και να θυμάσαι, ο Σωκράτης δεν ήταν θρησκευόμενος άνθρωπος΄ ο Σωκράτης δεν ήταν κατά κανένα τρόπο άνθρωπος με πίστη. Ρώτησε κάποιος, ΄΄Είσαι τόσο σίγουρος ότι η ψυχή θα επιβιώσει μετά το θάνατο;΄΄ Ο Σωκράτης είπε, ΄΄Δεν ξέρω.΄΄

Για να πεις, ΄΄ Δεν ξέρω,΄΄ χρειάζεται το μεγαλύτερο θάρρος στον κόσμο. Είναι πολύ δύσκολο να πουν, ΄΄Δεν ξέρω,΄΄ οι καθηγητές ξένων γλωσσών. Είναι δύσκολο για τους παπαγάλους. Ο Σωκράτης ήταν πολύ ειλικρινής και έντιμος άνθρωπος. Είπε, ΄΄Δεν ξέρω.΄΄
Τότε ρώτησε ο μαθητής, ΄΄Τότε γιατί αισθάνεσαι τόσο χαρούμενος; Αν δεν επιβιώνει η ψυχή, τότε…;΄΄
Ο Σωκράτης είπε, ΄΄Πρέπει να δω. Αν επιβιώσω, δεν μπορεί να υπάρχει κανείς φόβος ως προς αυτό. Αν δεν επιβιώσω, πώς να υπάρχει φόβος; Πού βρίσκεται τότε ο φόβος; Δεν υπάρχει κανένας, έτσι λοιπόν δεν μπορεί να υπάρχει φόβος. Αν επιβιώσω, θα επιβιώσω. Δεν έχει νόημα να αρχίσω να φοβάμαι. Αλλά δεν ξέρω τι ακριβώς πρόκειται να συμβεί. Γι΄αυτό και είμαι τόσο γεμάτος απορία και έτοιμος να προχωρήσω εκεί. Δεν ξέρω.΄΄

Κατ΄εμένα, έτσι πρέπει να είναι ο θρησκευόμενος άνθρωπος. Ο θρησκευόμενος άνθρωπος δεν είναι χριστιανός ή ινδουϊστής ή βουδιστής ή μωαμεθανός. Όλα αυτά είναι τρόποι για γνώσεις. Ο χριστιανός λέει, ΄΄Ξέρω.΄΄ Και οι γνώσεις του προέρχονται από τα χριστιανικά δόγματα. Ο ινδουϊστής λέει, ΄΄Κι εγώ ξέρω.΄΄ Και οι γνώσεις του προέρχονται από τις Βέδες και τις Γκίτες και τα δικά του δόγματα. Και ο ινδουϊστής είναι εναντίον του χριστιανού, γιατί λέει, ΄΄Αν έχω δίκιο εγώ, δεν μπορεί να έχεις δίκιο εσύ. Αν έχεις δίκιο εσύ, τότε δεν μπορεί να έχω δίκιο εγώ.΄΄ Υπάρχει λοιπόν μεγάλη επιχειρηματολογία και πολλή διαφωνία και πολλή συζήτηση και περιττές συγκρούσεις.

Θρησκευόμενος άνθρωπος, πραγματικά θρησκευόμενος άνθρωπος και όχι δήθεν θρησκευόμενος - είναι εκείνος που λέει, ΄΄Δεν ξέρω.΄΄ Όταν λες, ΄΄Δεν ξέρω,΄΄ είσαι ανοικτός, είσαι έτοιμος να μάθεις. Όταν λες, ΄΄Δεν ξέρω,΄΄ δεν έχεις καμιά προκατάληψη προς τη μια ή την άλλη μεριά, δεν έχεις κανένα πιστεύω, δεν έχεις γνώσεις. Έχεις μόνο επίγνωση. Λες, ΄΄Έχω επίγνωση και θα δω τι θα συμβεί. Δεν θα μεταφέρω δόγματα από το παρελθόν.΄΄

Αυτή τη στάση έχει ο μαθητής, αυτή τη στάση έχει εκείνος που θέλει να μάθει. Και μαθητεία σημαίνει απλώς μάθηση. Μαθητής είναι εκείνος που μαθαίνει, εκείνος που είναι έτοιμος να μάθει, και μαθητεία σημαίνει μάθηση.

Δεν βρίσκομαι εδώ για να σε διδάξω κάποια δόγματα΄ δεν σου μεταφέρω γνώσεις. Απλώς σε βοηθώ να δεις εκείνο που υπάρχει. Ζήσε τη ζωή σου, όποιο κι αν είναι το κόστος. Να είσαι έτοιμος να το ρισκάρεις.

Έχω ακούσει για κάποιον επιχειρηματία. Περπατούσε από το γραφείο του προς κάποιο εστιατόριο για γεύμα, όταν τον σταμάτησε ένας άγνωστος που του είπε, ΄΄Δεν νομίζω να με θυμάσαι, αλλά πριν από δέκα χρόνια ήρθα απένταρος σε τούτη την πόλη. Σου ζήτησα ένα δάνειο και μου έδωσες είκοσι δολάρια, επειδή είπες ότι ήσουν πρόθυμος να εκμεταλλευτείς την ευκαιρία να βάλεις έναν άνθρωπο στον δρόμο για την επιτυχία.΄΄
Ο επιχειρηματίας σκέφτηκε για λίγο κι έπειτα είπε, ΄΄Ναι, το θυμάμαι το περιστατικό. Συνέχισε, πες την ιστορία σου.΄΄
΄΄Για πες μου,΄΄ ρώτησε ο άγνωστος, ΄΄είσαι ακόμη πρόθυμος να το ρισκάρεις;΄΄

Η ζωή σού κάνει την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά: ΄΄Είσαι ακόμη πρόθυμος να το ρισκάρεις;΄΄ Ποτέ δεν είναι σίγουρο.
 

Για να συνεχίσεις την ανάγνωση στα αγγλικά: κάνε κλικ εδώ