Όταν λέω να τα απολαμβάνεις, δεν εννοώ να γίνεις μαζοχιστής΄ δεν εννοώ να δημιουργήσεις βάσανα για τον εαυτό σου και να τα απολαμβάνεις. Δεν εννοώ: πήγαινε, πέσε από ένα γκρεμό, πάθε κατάγματα και μετά απόλαυσέ το. Όχι.

Δεν λέω να γίνεις μαζοχιστής΄ λέω απλώς ότι τα βάσανα υπάρχουν, δεν χρειάζεται να τα αναζητήσεις. Υπάρχουν ήδη αρκετά βάσανα, δεν χρειάζεται να βγεις σε αναζήτηση. Τα βάσανα υπάρχουν ήδη΄ η ζωή από την ίδια της τη φύση δημιουργεί βάσανα. Υπάρχει η αρρώστια, υπάρχει ο θάνατος, υπάρχει το σώμα΄ από την ίδια τους τη φύση δημιουργούνται βάσανα. Δες το, κοίταξέ το με πολύ αμέτοχο βλέμμα. Κοίταξέ το, τι είναι, τι συμβαίνει. Μην ξεφεύγεις.

Aμέσως λέει ο νους, ΄΄Δραπέτευσε από εδώ, μην το κοιτάς.΄΄ Αν όμως δραπετεύεις, τότε δεν μπορείς να είσαι ευδαίμων.

Πότε: Την επόμενη φορά που θα αρρωστήσεις και ο γιατρός σού συνιστά να μείνεις στο κρεβάτι.

Η μέθοδος: Κλείσε τα μάτια σου και αναπαύσου στο κρεβάτι και κοίταγε απλώς την αρρώστια. Παρατήρησέ την, τι είναι. Μην προσπαθείς να την αναλύσεις, μην μπεις σε θεωρίες, απλώς παρατήρησέ την, τι είναι. Όλο το σώμα είναι κουρασμένο, με πυρετό΄ παρατήρησέ το.

Ξαφνικά θα αισθανθείς ότι σε περιβάλλει ο πυρετός, αλλά υπάρχει ένα πολύ δροσερό σημείο μέσα σου΄ ο πυρετός δεν μπορεί να το αγγίξει, δεν μπορεί να το επηρεάσει. Ολόκληρο το σώμα μπορεί να καίει, αλλά το δροσερό σημείο δεν μπορεί να το αγγίξει τίποτε.

Όταν λοιπόν είσαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι σου, με πυρετό, να καίγεσαι, καίγεται όλο το σώμα, παρατήρησέ το αυτό απλώς. Παρατηρώντας, θα υποχωρήσεις κατευθυνόμενος προς την πηγή. Παρατηρώντας, μην κάνοντας τίποτε... Τι μπορείς να κάνεις; Υπάρχει ο πυρετός, πρέπει να περάσεις μέσα από αυτό΄ δεν ωφελεί να τον πολεμάς χωρίς λόγο. Αναπαύεσαι, και αν πολεμάς τον πυρετό, θα έχεις πιο πολύ πυρετό, αυτό είναι όλο. Παρατήρησέ το λοιπόν.

Παρατηρώντας τον πυρετό, γίνεσαι δροσερός΄ παρατηρώντας περισσότερο, γίνεσαι δροσερότερος. Απλώς παρατηρώντας, φτάνεις σε μια κορυφή, μια τόσο δροσερή κορυφή που ακόμη και τα Ιμαλάια θα νιώσουν ζήλια΄ ακόμη κι οι δικές τους κορυφές δεν είναι τόσο δροσερές. Αυτό είναι το Γκουρισάνκαρ, το Έβερεστ μέσα σου. Και όταν νιώσεις ότι ο πυρετός έχει εξαφανιστεί... Δεν υπήρξε ποτέ πραγματικά΄ υπήρξε μόνο στο σώμα, πάρα πολύ μακριά σου.

Ανάμεσα σε σένα και το σώμα σου υπάρχει άπειρος χώρος΄ άπειρος χώρος, λέω. Υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα σε σένα και το σώμα σου. Και όλα τα βάσανα υπάρχουν στην περιφέρεια. Οι ινδουϊστές λένε ότι πρόκειται για ένα όνειρο, επειδή η απόσταση είναι τόσο πελώρια, αγεφύρωτη. Είναι ακριβώς σαν ένα όνειρο που συμβαίνει κάπου αλλού, δεν συμβαίνει σε σένα, αλλά σε κάποιον άλλο κόσμο, σε κάποιον άλλο πλανήτη.

Όταν παρατηρείς τα βάσανα, εσύ δεν είσαι εκείνος που υποφέρει και αρχίζεις να το απολαμβάνεις. Μέσω των βασάνων, αποκτάς επίγνωση του αντίθετου πόλου, της μακάριας εσωτερικής ύπαρξης. Όταν λοιπόν λέω να απολαμβάνεις, εννοώ: να παρατηρείς. Γύρισε στην πηγή, επικεντρώσου. Τότε, ξαφνικά, δεν υπάρχει καμιά αγωνία΄ υπάρχει μόνο έκσταση.

Εκείνοι που βρίσκονται στην περιφέρεια ζουν μέσα στην αγωνία. Για εκείνους, καμιά έκσταση. Για εκείνους που έχουν έρθει στο κέντρο τους δεν υπάρχει καμιά αγωνία. Για εκείνους, μόνο έκσταση.

Όταν λέω να σπάσεις το κύπελλο, εννοώ να σπάσεις την περιφέρεια. Και όταν λέω να είσαι τελείως άδειος, εννοώ να επιστρέψεις στην πρωταρχική πηγή, γιατί μέσα από τον άδειο χώρο γεννιόμαστε και στον άδειο χώρο επιστρέφουμε. Άδειος χώρος είναι πράγματι η φράση που είναι καλύτερα να χρησιμοποιούμε αντί για τη λέξη Θεός, γιατί με τον Θεό αρχίζουμε να αισθανόμαστε ότι υπάρχει κάποιο πρόσωπο. Έτσι λοιπόν ο Βούδας δεν χρησιμοποιούσε ποτέ τον ΄Θεό΄, χρησιμοποιούσε πάντα τη λέξη σουνυάτα, άδειος χώρος, κατάσταση τού τίποτα. Στο κέντρο, είσαι ένα μη ον, μια κατάσταση τού τίποτα, απλώς ένας πελώριος χώρος, αιώνια δροσερός, σιωπηλός, μακάριος. Όταν λοιπόν λέω να απολαμβάνεις, εννοώ να παρατηρείς, και θα απολαύσεις. Όταν λέω να απολαμβάνεις, εννοώ να μην δραπετεύεις.