Νιώθω πως κρίνω πολύ τον εαυτό μου. Μετά από κοινωνικές συναντήσεις σκέφτομαι πάντα τι είπα και τι θα μπορούσα να είχα πει.

Είναι κακή η συνήθεια αυτή. Καλό είναι να έχεις επίγνωση τού εαυτού σου, αλλά δεν είναι καλό να επικρίνεις τον εαυτό σου, γιατί δεν έχει ποτέ σχέση αυτό με την ουσία. Όταν έχει περάσει η στιγμή εκείνη, τότε κάνεις κριτική στον εαυτό σου. Η επίγνωση υπάρχει την παρούσα στιγμή και η κριτική αφορά το παρελθόν. Δεν μπορείς να το αλλάξεις, δεν μπορείς να το ξαναφτιάξεις. Έχει φύγει και έχει φύγει για πάντα΄ δεν μπορείς να κάνεις τίποτε σχετικά. Είναι κουτό πράγμα να χάνεις έστω και μια στιγμή σκεπτόμενος το παρελθόν, γιατί και πάλι, όταν το σκέφτεσαι, χάνεις το παρόν, κάνεις και πάλι το ίδιο. Έχε επίγνωση στο κάθε τι΄ στις σχέσεις, στη δουλειά, το διαλογισμό... στο οτιδήποτε συμβαίνει.

Όταν υπάρχει κάτι, όταν συμβαίνει κάτι, έχε επίγνωση΄ μην γίνεσαι ποτέ επικριτικός. Γιατί εκείνη τη στιγμή τής επίγνωσης κάτι μπορεί να μεταμορφωθεί. Αν είσαι σε εγρήγορση, ίσως να μην κάνεις πολλά πράγματα΄ άλλα πράγματα θα κάνεις. Αν έχεις επίγνωση, δεν θα μπορέσεις να κάνεις τα λάθη που επικρίνεις συνεχώς. Η επίγνωση δεν υπήρξε ποτέ κάτι για το οποίο να υπάρχει κάποια πιθανότητα μετάνοιας. Ο άνθρωπος που έχει επίγνωση δεν μετανιώνει ποτέ. Ό,τι δεν μπόρεσε να κάνει, δεν το έκανε. Δεν έχει νόημα να νιώθεις οίκτο για τον εαυτό σου, να επικρίνεις τον εαυτό σου, να λυπάσαι τον εαυτό σου΄ όλα αυτά είναι αρρώστιες. Άσε το λοιπόν αυτό.

Και πρόκειται για παιγνίδι τού εγώ. Κάνεις κάτι κι έπειτα αρχίζεις να το βελτιώνεις μέσα στο νου σου. Δείχνει απλώς αυτό ότι έχεις κάνει κάτι που πέφτει πιο κάτω από την εικόνα τού εγώ σου. Έχεις θυμώσει και σκέφτεσαι πάντοτε ότι είσαι ένας πάρα πολύ καλός άνθρωπος και ότι δεν θυμώνεις ποτέ΄ και τώρα έχεις θυμώσει. Βλέπεις πιο μετά ότι η εικόνα που έχεις για τον εαυτό σου έχει ξεπέσει. Τι να κάνεις; Τώρα κατακρίνεις ο ίδιος τον εαυτό σου.

Πώς θα δείξεις το πρόσωπό σου στους άλλους; Και μετέδιδες τόσο πολύ ότι είσαι καλός άνθρωπος και ότι δεν θυμώνεις ποτέ και τούτο κι εκείνο. Τι θα γίνει τώρα με τη διαφήμιση που έκανες; Δεν μπορείς να πεις ότι είχες θυμώσει ή ότι ήσουν άπληστος ή τσιγκούνης ή το οτιδήποτε. Ένας τρόπος υπάρχει μόνο: να ανεβάσεις ο ίδιος προς τα πάνω τον εαυτό σου, να φτιάξεις τον εαυτό σου, να μετανοείς. Λες, ΄΄Είναι λάθος αυτό. Δεν έπρεπε να το κάνω. Έπρεπε να είχα κάνει κάτι άλλο.΄΄ Τώρα ξαναφτιάχνεις την εικόνα σου. Λες, ΄΄Ίσως να θύμωσα, αλλά ήταν μόνο το σφάλμα μιας στιγμής. Μετανοώ γι΄αυτό. Κοίτα΄ έχω δάκρυα στα μάτια μου. Δεν είμαι κακός άνθρωπος καθόλου.΄΄ Μπορεί ακόμη και να πας σε εκείνον με τον οποίο είχες θυμώσει και να του ζητήσεις συγνώμη΄ αλλά είναι κι αυτό ένα παιγνίδι τού εγώ. Θα αρχίσεις και πάλι να νιώθεις καλά, ένας πολύ καλός άνθρωπος! Διατήρησες και πάλι τον σεβασμό σου. Ενθρονίζεται και πάλι η εικόνα που έχεις για τον εαυτό σου.

Αν αισθάνεσαι πραγματικά ότι ήταν λάθος πράγμα ο θυμός, τότε ξέχασε το παρελθόν. Τώρα, όποτε υπάρχει θυμός, διατήρησε την εγρήγορση. Αυτό είναι η πραγματική μετάνοια. Διατήρησε την εγρήγορση. Δεν λέω να μην ζητάς συγνώμη από τους ανθρώπους. Να ζητάς, αλλά όχι από μετάνοια. Όχι για τον θυμό, αλλά για την έλλειψή σου επίγνωσης. Βλέπεις τη διαφορά;

Αν είχες θυμώσει, πήγαινε στον άνθρωπο και πες, ΄΄Δεν είχα επίγνωση. Φέρθηκα σαν κουτός, σαν μεθυσμένος. Δεν ήμουν συνειδητός, ήμουν σαν ναρκωμένος. Έκανα κάτι, αλλά δεν ήμουν παρών.΄΄ Ζήτα συγνώμη για την έλλειψη επίγνωσης που είχες, όχι για το θυμό σου. Και να θυμάσαι ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ο θυμός. Το πραγματικό πρόβλημα είναι η έλλειψη επίγνωσης.

Την επόμενη φορά λοιπόν, έχε περισσότερη επίγνωση. Είτε είναι θυμός, είτε μίσος, ζήλια, κτητικότητα, χίλια πράγματα υπάρχουν, πάντως η πραγματική αρρώστια είναι μία: ή έλλειψη επίγνωσης. Πρόκειται για όψεις τού ίδιου πράγματος. Αν λοιπόν προσπαθήσεις να το αλλάξεις αυτό - τα προβλήματα αυτά - δεν θα μπορέσεις ποτέ να τα καταφέρεις, διότι είναι εκατομμύρια.